اگر به دنبال یک درمانگر برای حل مشکل خود هستید آیا می‌دانید تفاوت روانشناس و روانپزشک چیست؟ در مواقع نیاز به کدام یک باید مراجعه کنید؟ خوشبختانه زیر سایه تلاش کارشناسان و متخصصان حوزه سلامت روان و به دنبال دسترسی آسان و سریع به اطلاعات در فضای مجازی، امروزه سطح آگاهی عموم جامعه نسبت به موضوعات سلامت روان، انواع اختلالات روانی و ضرورت درمان در مقایسه با چند دهه گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته اما همچنان بسیاری از افراد به درستی نمی‌دانند که تفاوت روانشناس و روانپزشک چیست و برای درمان خود ابتدا باید به کدام یک مراجعه کنند.
اگر چرخی در صفحات مجازی مربوط به روانشناسی بزنید و یا کتاب‌ها و مسائل این حوزه را دنبال کنید احتمالا با عناوینی همچون روانشناس، روان‌درمانگر، روانکاو، روانپزشک و مشاور روبه‌رو شده‌اید و ممکن است این موضوع ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد که تفاوت تخصص و توانمندی هر یک از این افراد در چیست؟
در این محتوا از مجله روانشناسی کلینیک چمان به دنبال پاسخ دقیق و کامل این پرسش هستیم که تفاوت روانشناس (psychologists) و روانپزشک (Psychiatrists) چیست؟
در صورت بروز چه مشکلات و مشاهده کدام علائم باید به روانشناس مراجعه کنیم و چه زمانی نیاز به دریافت ویزیت از یک روانپزشک داریم؟
آیا روانشناس و روانپزشک می‌توانند نقش یکدیگر را به درستی ایفا کنند و جایگزین هم باشند؟
تفاوت روانشناس و روانپزشک
متخصصان حوزه سلامت روان معمولا طیف وسیعی را در برمی‌گیرند که انواع روش‌های درمان و حمایت را وابسته به حرفه، مدرک ، سطح تحصیلات و نوع تخصص خود ارائه می‌‌دهند. بنابراین اگر به درستی از تفاوت دو گروه عمده این حوزه یعنی روانشناسان و روانپزشکان اطلاع نداشته باشید ممکن است در مسیر درمان علی رغم صرف هزینه و زمان قابل توجه، نتیجۀ رضایت‌بخشی دریافت نکرده و از ادامه درمان خود ناامید شوید.
به طور کلی سه تفاوت روانشناس و روانپزشک را می‌توان این گونه بیان نمود:
- روانپزشک مدرک پزشکی دارد و در گام نخست یک پزشک عمومی محسوب می‌شود اما روانشناس اینطور نیست.
- روانپزشک صلاحیت تجویز دارو را دارد اما روانشناس مجاز به استفاده از روش‌های درمان غیر دارویی می‌باشد.
- تخصص اصلی روانپزشک در تشخیص و درمان بیماری‌های اعصاب و روان است حال آنکه یک روانشناس معمولا بر روی شناسایی و درمان اختلالات روحی و روانی از روش‌های غیر دارویی تمرکز دارد.
حتما بخوانید : بسیاری از افراد روانشناس و روانپزشک را با یکدیگر اشتباه گرفته و یا هر دو را یکسان در نظر می‌گیرند در حالی که اینطور نیست. اگرچه بخشی از دانش آکادمیک و مهارت روانشناس و روانپزشک مشترک بوده و در حوزه‌های مشخصی از سلامت روان دانش مشترک و یکسان دارند اما در تمام حوزه‌ها اینطور نیست.
روانپزشک و روانشناس هر دو دارای سطحی از دانش و مهارت هستند که بتوانند چگونگی عواطف و احساسات، افکار و نحوه عملکرد مغز ما را تشخیص دهند اما دانش آن‌ها نسبت به تشخیص بیماری‌های روانی، دارو درمانی، روان‌درمانی، انواع رویکردهای روان‌درمانی، درمان‌های غیر دارویی و ارائه مشاوره یکسان نمی‌باشد.
به طور کلی می‌توان گفت که تفاوت اصلی این دو تخصص به نوع آموزش و تحصیلات، انواع درمان، شرایط درمان و شیوه دریافت ویزیت خلاصه می‌شود.
حال بیایید به طور دقیق‌تر تفاوت روانشناس و روانپزشک را بررسی کنیم.
یک روانپزشک کیست و چه می‌کند؟
روانپزشک به فردی تحصیل‌کرده در شاخه خاصی از پزشکی اطلاق می‌شود که بر علل، پیشگیری، تشخیص و درمان انواع بیماری‌های اعصاب و روان تمرکز دارد. یک روانپزشک ابتدا مدرک پزشکی عمومی خود را دریافت نموده و پس از آن دوره تخصص روانپزشکی را پشت سر گذاشته است.
به طور کلی دانش یک روانپزشک بر این پایه استوار است که عوال بیولوژیکی مانند ژنتیک و عدم عملکرد سیستم اعصاب و مغز یک انسان موجب ایجاد علائم عدم سلامت روان می‌شود.
اگرچه روانپزشکان نیز مانند یک روانشناس اعتقاد دارند که عوامل اجتماعی و محیطی نیز می‌تواند نقش به سزایی در بروز و شدت یافتن علائم یک بیماری روانی داشته باشند اما همچنان در درجه اول عوامل بیولوژی و بدنی را عامل اصلی مشکلات روحی و روانی می‌دانند و درمان دارویی، شوک درمانی، جراحی و …. خط مقدم روش درمانی آن‌ها است زیرا بر این باور هستند که ریشۀ بیماری در جسم بوده و می‌توان علائم آن را با دریافت دارو کاهش داد.
حتما بخوانید : از جمله اقدامات اولیه در زمان مراجعه به یک روانپزشک این است که او سابقۀ پزشکی شما را بررسی کرده و در خصوص اینکه چه داروهایی تا به حال استفاده کرده‌اید و یا چه بیماری‌های جسمی دیگری دارید به دقت پرس و جو می‌کند. همچنین روانپزشک این صلاحیت را دارد که از طریق سفارش آزمایش‌های پزشکی از وضعیت عمومی بیمار مطلع شود.
چه زمانی باید به روانپزشک مراجعه کنیم؟
به طور کلی می‌توان گفت که لازم است برای درمان بیماری‌های روانی شدید به روانپزشک مراجعه شود اما این سوال مطرح است منظور از بیماری روانی شدید چیست؟ برای مثال آیا علائم متفاوتی برای تشخیص اختلال اضطراب به عنوان یک اختلال روحی یا یک بیماری روانی شدید وجود دارد؟
متخصصان حوزه سلامت روان بر این باور هستند که
فرد زمانی باید در گام نخست به یک روانپزشک مراجعه کرده و از دارو استفاده کند که عوارض بیماری زندگی عادی او را مختل نموده و قدرت تصمیم‌گیری و تفکر درست را از او سلب کرده باشد.
در چنین شرایطی فرد باید ابتدا برای کاهش علائم اختلال خود به روانپزشک مراجعه کرده و دارو دریافت نماید.
به علاوه در شرایطی که بیمار ثبات روانی کافی و بینش لازم برای گذراندن جلسات روان‌درمانی و مشاوره با یک روانشناس را نداشته باشد لازم است ابتدا از طریق دریافت دارو از روانپزشک به سطحی از آگاهی و ثبات برسد سپس جلسات درمان خود با روانشناس را ادامه دهد.
گروهی از اختلالات روانی مانند انواع روان‌پریشی، دوقطبی، وسواس شدید، افسردگی عمده و …. که در آن ارتباط فرد بیمار با واقعیت قطع شده، با محیط خود سازگار نیست و توانایی برقراری ارتباط سالم بین‌فردی را ندارد به عنوان بیماری‌هایی شناخته می‌شوند که فرد باید همواره تحت نظر یک روانپزشک بوده و در درجه اول از روش‌های دارو درمانی و پزشکی برای کنترل بیماری خود استفاده نماید.
برای رزرو وقت روانپزشکی تماس بگیرید:
از جمله اختلالاتی که معمولا روانپزشکان به آن‌ها ورود پیدا می‌کنند عبارتند از:
- طیف اختلال اسکیزوفرنی
- حملات پنیک (وحشت‌زدگی)
- اختلالات تجزیه‌ای
- اختلالات شدید اضطرابی
- نقص توجه و بیش فعالی
- دوقطبی
- افسردگی شدید
- اختلال شدید استرس پس از سانحه
- اختلالات عصب‌شناختی
- اختلالات مصرف مواد
- و….
یک روانشناس کیست و چه می‌کند؟
روانشناس به فردی گفته می‌شود که در یکی از شاخه‌های روانشناسی بالینی، شخصیت، عمومی، تربیتی و … تحصیلات دانشگاهی داشته و دوره‌های ویژه درمانگری را پشت سر گذاشته باشد.
یک روانشناس در دوره کارشناسی به طور عمومی مدرک روانشناسی دریافت نموده و پس از آن برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری باید گرایش تخصصی خود را انتخاب نماید. حوزه روان‌درمانی و تشخیص اختلالات روانی به عنوان یک متخصص ویژه مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای روانشناسی می‌باشد.
به علاوه معمولا اکثر روانشناسان پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی خود در یکی از رویکردهای درمانی شناختی-رفتاری، طرحواره درمانی، درمان هیجان مدار و … متخصص شده و یکی از دو حوزه بزرگسال یا کودک و نوجوان را به عنوان گروه مخاطب خود انتخاب می‌کنند.
برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید:
روانشناس صلاحیت دارو درمانی را نداشته و تلاش می‌کند تا از طریق ریشه‌یابی مشکل فرد آمادگی لازم برای تغییر افکار و به دنبال آن رفتار را ایجاد نماید. محوریت درمان توسط یک روانشناس بر گفتگو و انجام تمرین‌های رفتاری استوار است.
در مقایسه با روانپزشکان، روانشناسان برای شناسایی اختلالات روحی و روانی بیشتر بر روی عوامل اجتماعی، فرهنگی و محیطی تاکید دارند و در بسیاری موارد عوامل بیولوژیکی را عامل اصلی بروز اختلال و ناسازگاری فرد نمی‌دانند. آن‌ها به شناسایی الگوهای فکری، احساسی و رفتاری افراد می‌پردازند و سایر زمینه‌های تاثیر عملکرد مغز بر رفتار را بررسی می‌کنند.
روانشناس این را می‌پذیرد که گروهی از اختلالات روحی و روانی ممکن است زمینه بیولوژیکی نداشته و به دنبال قرار گرفتن در محیطی مخرب ایجاد شده باشند.
روانشناس بر خلاف روانپزشک تنها بر درمان فردی از طریق دارو بسنده نکرده و از روش‌های دیگری مانند زوج درمانی، خانواده درمانی و گروه درمانی برای حل مشکل بیماران بهره می‌برد.
به علاوه یک روانشناس ممکن است صرفا در حوزه درمان بزرگسال تخصص داشته و دیگری متخصص درمان اختلالات کودکان و نوجوانان باشد زیرا روانشناسان تجربه زندگی و سن را در شدت بروز علائم و درمان موثر دانسته و از روش‌های درمانی متفاوتی برای گروه سنی بزرگسال و کودک استفاده می‌کنند.
روانشناس در این سطح از آگاهی قرار دارد که بتواند اختلالات شخصیت را تشخیص داده و بیماران را در مسیر درمان آن‌ها قرار دهد.
حتما بخوانید : یک تفاوت برجسته روانشناس با روانپزشک این است که روانشناس با بیمار وارد گفتگو شده و تلاش می‌کند تا از طریق مصاحبه بالینی، پرسشگری سقراطی، همدلی و تداعی تجربیات احساسی پیشین، فرد را به سمت برون‌ریزی سوق دهد که این امر در نهایت منجر به بینش یافتن بیمار نسبت به نوع افکار و رفتار خود می‌شود اما در ارتباط با یک روانپزشک معمولا اینطور نیست.
در زمان مراجعه به روانپزشک بیمار علائم خود را شرح داده و پزشک بر اساس نتایج آزمایشات و دانش پزشکی خود روش درمانی را انتخاب می‌کند که هدف اصلی آن کاهش علائم بیماری است.
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
متخصص روانشناس را می‌توان خط مقدم حوزه سلامت روان دانست که از صلاحیت و دانش کافی برای اقدامات مشاوره‌ای و پیشگیرانه، تشخیصی و درمان غیردارویی برخوردار است. بر همین اساس اگر در هر زمینه‌ای مربوط به سلامت روح و روان خود مشکل دارید و یا از احساسات منفی مانند ناامیدی، عدم رضایت از زندگی، ناکارآمدی، روابط بین فردی، ازدواج، فرزند پروری، خواب، تغذیه، تمایل به خودکشی، مشکلات جنسی، افسردگی، اضطراب و …. رنج می‌برید مراجعه به روانشناس قطعا برای شما کمک کننده خواهد بود.
در صورتی که نوع اختلال شما و شدت آن نیاز به دریافت سریع دارو داشته باشد روانشناس می‌تواند شما را به یک روانپزشک ارجاع دهد.
بنابراین حتی اگر در گام نخست برای انتخاب روانشناس و روانپزشک دچار شک و تردید هستید می‌توانید از یک متخصص روانشناس برای دریافت مشاوره درمانی و ارجاع به روانپزشک کمک دریافت کنید.
برای رزرو وقت زوج درمانی تماس بگیرید:
سخن پایانی
تا اینجا به تفاوت روانشناس و روانپزشک اشاره کردیم و تشریح نمودیم که با توجه به این تفاوت چه زمانی فرد باید به روانشناس مراجعه کند و برای حل چه مشکلاتی نیاز به دریافت ویزیت از یک روانپزشک است اما انتخاب همیشه میان یکی از این دو تخصص نیست بلکه گاهی درمان در گرو همکاری مشترک یک روانشناس و روانپزشک می‌باشد.
به یاد داشته باشید که روان انسان حوزه‌ای بسیار پیچیده است که علی رغم سابقه طولانی علم روانشناسی و روانپزشکی همچنان ابهامات متعددی برای متخصصان سلامت روان در خصوص تشخیص و درمان انواع اختلالات روحی و بیماری‌های روانی وجود دارد، بنابراین اگر از یک مشکل حاد روحی و روانی رنج می‌برید احتمالا نباید به دنبال یک درمان سریع و آسان باشید. حل مشکلات حوزه روان نیاز به صبر و درمان یکپارچه دارد.
حتما بخوانید : منظور از درمان یکپارچه این است که در بسیاری موارد ضرورت دارد که بیمار برای حل مشکل روحی و روانی خود به طور موازی از دارودرمانی و روان‌درمانی کمک دریافت کند.
بنابراین بیمار باید مسیر درمان خود را از طریق ارتباط مشترک با روانشناس و روانپزشک طی نماید. این فرآیند معمولا از طریق تشخیص روانشناس و روانپزشک متعهد و مجرب صورت می‌گیرد که هر یک بیمار را به دیگری ارجاع داده و درمان را از طریق همکاری مشترک پیش می‌برند.
کلینیک روانشناسی چمان
ما در کلینیک مشاوره و روانشناسی چمان با ارائۀ خدمات درمانی توسط روانشناسان، روان‌درمان‌گران، و روانپزشکان متخصص در زمینۀ انواع اختلالات روانشناختی و مشکلات بین فردی می‌توانیم در این راه به شما کمک کرده و همراهتان باشیم.
ما از ساعت 8 تا 21 در کلینیک هستیم. برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی تماس بگیرید:
