اختلال شخصیت چیست؟
پیش از آنکه به مفهوم اختلال شخصیت بپردازیم لازم است ابتدا تعریف جامعی از شخصیت داشته باشیم. شخصیت عبارت است از مجموعۀ سازمان‌یافته و واحدی، متشکل از خصوصیات نسبتاً ثابت و پایدار که به طور کل، یک فرد را از فرد یا افراد دیگر متمایز می‌سازد.
اختلالات شخصیت گروهی از اختلالات روانی هستند که در آنها فرد نوعی طرز تفکر و الگوهای رفتاری طولانی مدت و سفت و سخت خاص خودش را دارد که مانع سازگاری وی با دامنه بسیار گسترده‌ای از محیط اطراف او میشود چنانچه حتی اگر دسترسی به روانشناس داشته باشند و شرایط برایشان محیا باشد بسیاری از کسانی که با این اختلال درگیر هستند، از مراجعه به درمانگر اجتناب می‌کنند و یا زمان زیادی می‌برد تا برای مراجعه به مشاور و متخصص متقاعد شوند.
اگر احساس می‌کنید در بین عزیزان شما کسی حضور دارد که رفتارهایش مانع از داشتن عملکردهایی متناسب در حرفه یا روابط بین فردی اش شده است به او پیشنهاد کنید که از یک روانشناس خوب کمک بگیرد و یا اگر خود شما از چنین مساله‌ای رنج می‌برید برای کمک گرفتن از متخصص و مراجعه به درمانگر مقاومت نکنید.
اختلالات شخصیت انواع گوناگونی دارند و هرکدام نیز نشانه‌های متفاوتی دارند. از اختلالات شخصیت شایع در جوامع امروز میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- اختلال شخصیت واسوسی اجباری
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت دوریجو
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت ضداجتماعی و…
چه چیزی باعث بوجود آمدن اختلال شخصیت میشود؟
هیچ علت ثابت و مستندی برای بوجود آمدن یک اختلال شخصیتی در دست نیست، با این وجود محققین و متخصصین بر این باورند که عوامل ژنتیکی و محیطی نقش گسترده‌ای در بروز این اختلالات ایفا می‌کنند.
بعضی از تحقیقات نشان از آن دارند که عملکرد ناقص و بد برخی از ژن‌ها می‌تواند بانی بروز اختلالات شخصیتی باشند و برخی دیگر از مطالعات انتقال اضطراب، پرخاشگری و ترس را از طریق ژن عامل بوجود آوردنده اختلال شخصیتی می‌دانند.
عوامل دیگری نیز تحت عنوان علل احتمالی این نوع از اختلالات شناخته شده اند که عبارتند از:
ضربه‌ای روحی بزرگ در کودکی:
بسیاری از افرادی که اختلال شخصیت مرزی یا اسکیزوئید در آنها تشخیص داده شده در دوران کودکی مورد آزار و اذیت جنسی یا کلامی قرار گرفته بودند.
پرخاش‌های کلامی:
کودکانی که والدین آنها افرادی بسیار سرسخت بوده و دائما فرزند خود را مورد توهین و پرخاش‌های کلامی قرار می‌دادند، به میزان سه برابر بیشتر از کودکان دیگر احتمال بروز اختلال شخصیت خودشیفته در آنها وجود دارد.
دلبستگی‌های ناسالم:
پیوند و روابط بسیار قوی و ناسالم با اعضای خانواده، فامیل یا دوستان در دوران کودکی می‌تواند بعدها فرد را با اختلال شخصیت وابسته درگیر کند.
روانشناسان برای درمان این افراد هرکدام به شکلی منحصر به فرد و در مسیری خاص گام بر می‌دارند و برای هر اختلال شخصیت مسیری خاص متناسب با شخصیت فرد و نوع اختلال طراحی می‌کنند.
برای اینکه بتوانید بهترین مسیر را همراه با درمانگر خود طی کنید بسیار حائز اهمیت است که با صداقت با درمانگر خود صحبت کنید.
درمان اختلال شخصیت به چه صورت است ؟
یکی از دلایلی که درمان اختلال شخصیت را کمی دشوار می‌سازد٬ مقاومت افراد برای مراجعه به درمانگر و برداشتن اولین قدم در این مسیر است٬ چرا که افراد عموما افکار و رفتارهای غیرمتناسبی دارند که آنها را از برخورد صحیح با مشکلات منع می‌سازد و در نتیجه کمک گرفتن از مشاور و روانشناس را دشوار می‌سازد.
بسیاری از آنها در انکار به سر می‌برند و یا خیلی سخت قبول می‌کنند که شرایط خوبی ندارند و بدون درمان و تلاش علائم این دسته از اختلالات در آنها از بین نمی‌روند.
روان درمانی اصلی‌ترین روش برای درمان افرادی است که از اختلالات شخصیت رنج می‌برند وعملکرد روزانه و کیفیت زندگی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
روش‌های روان‌درمانی٬ خود انواع مختلفی دارد و روش موثر برای درمان اختلال شخصیت درمانهای «گفتار محور» است از جمله:
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)
- روان‌درمانی بین‌فردی (IPT)
- روان‌درمانی متمرکز بر خانواده
درمان شناختی رفتاری به افراد کمک میکند تا بتوانند خود را از منظری متفاوت بازبینی کنند و دنیای اطراف خود با نگاهی متفاوت بنگرند. بسیاری از درمانگران از این نوع درمان برای نهادینه کردن افکار سالم و رفتارهای سالم در افراد استفاده می‌کنند.
درمان شناختی رفتاری یک درمان ایده‌آل برای کسانی است که از مصرف دارو اولویت آنها در انتخاب نیست و می‌خواهند الگوی زندگی و تفکر خود و در پس آن رفتارهای خود را تغییر دهند.
روان درمانی بین فردی، بیشتر به نوع روابط افراد با دنیای اطرافشان می‌پردازد و بر روی رابطه فرد با تک تک اعضای خانواده و دوستان وی تمرکز دارد و سعی بر این دارد تا مهارت‌های برقراری ارتباط در فرد را ارتقا بخشد و الگوهای نادرست را با کمک فرد به مرور زمان کمرنگ‌تر کند.
علائم اختلال شخصیت چیست؟
انواع اختلالات شخصیت به طور کل بر اساس مشخصه ها و علائمی که دارند٬ به سه دسته تقسیم می‌شوند. بسیاری از کسانی که علائم یکی از شاخه‌های اختلالات شخصیت را نشان میدهند احتمالا علايم یکی از اختلالات از شاخه دیگر را هم دارند.
شاخصه گروه اول افکار و رفتارهای عجیب و غریب و غیر عادی است که شامل اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال میشود. افرادی که نسبت به اتفاقات عادی عکس‌العمل‌های شدید، بدبینانه و در کل غیر عادی نشان میدهند.
گروه دوم افرادی هستند که بیش از حد دراماتیک هستند و عکس‌العمل‌های احساسی به شکل افراطی نشان میدهند و به طور کل رفتارها و افکارشان غیرقابل پیش‌بینی هستند. این گروه شامل اختلال شخصیت ضداجتماعی٬ مرزی٬ نمایشی و خودشیفته می‌باشند.
از علائم آنها میتوان بی‌تفاوتی نسبت به احساسات و خواسته‌های دیگران، دروغ گفتن، بی‌احتیاطی‌های شدید، فقدان احساس پشیمانی، نوسان خلق و … اشاره کرد.لازم به ذکر است که هرکدام از اختلالات ذکر شده علائم خاص خود و متفاوت از یکدیگر را دارد که ما در اینجا فقط به مختصری از آنها اشاره می‌کنیم.
گروه سوم هم افرادی هستند مشخصه بارز آنها در اختلال شخصیت اضطراب، افکار و رفتار همراه با ترس می‌باشد. این دسته نیز شامل اختلال شخصیت دوریجو، وابسته و وسواسی اجباری است.
چه زمانی به متخصص مراجعه کنم یا از یک روانشناس و متخصص در زمینه اختلال شخصیت کمک بگیرم؟
هرگاه متوجه هرکدام از علائم یا نشانه‌های اختلالات شخصیتی در خود یا نزدیکانتان شدید برای مشاوره در این زمینه صبوری نکنید. اختلالات شخصیت در صورتی که درمان نشوند و مورد بررسی قرار نگیرند زندگی فردی افراد را شدیدا تحت تاثیر قرار میدهند و باعث افت چشمگیر عملکرد افراد در روابط و سطح کیفیت زندگی آنها میشود و رخداد مشکلات یکی پس از دیگری شرایط را روز به روز دشوارتر می‌سازد.
در چنین شرایطی با ما تماس بگیرید تا به شما برای بهبود شرایط خودتان و کسانی که دوستشان دارید کمک کنیم.