اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دو قطبی (مانیک-دپرسیو) اختلال روانی است که منجر به تغییرات غیرعادی در خلق، انرژی، سطح فعالیت، تمرکز و توانایی انجام کارهای روزانه می‌شود.
تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی دو دوره دارند، برانگیختگی و سرخوشی که به آن دوره مانیک (شیدایی) و دوره عدم فعالیت، دلسردی و ناراحتی که دوره افسردگی می‌نامیم.
گاهی اوقات فرد مخلوطی از هر دو را تجربه می‌کند؛ یعنی هم زمان احساس پرانرژی بودن و افسردگی دارد. در این مقاله به مسائل مختلف مرتبط با این اختلال مثل نحوه درمان، نشانه‌ها، اختلال دو قطبی در کودکان ونحوه کمک به مبتلایان بحث می‌کنیم.
مبتلایان این اختلال کم نیستند، مطالعه در سال ۲۰۰۵ مشخص کرد ۲.۶ درصد از مردم آمریکا حدود بیش از ۵ میلیون نفر با یکی از انواع این اختلال درگیر میباشند. نشانه‌ها اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی ظاهر می‌شوند اما می‌توانند در کودکان هم دیده شوند.
علائم اختلال دوقطبی چه هستند؟
تشخیص اختلال دوقطبی کمی سخت است به همین دلیل بهتر است با دقت به نشانههای آن توجه کنیم. همان طور که گفتیم اختلال دو قطبی شامل دو دوره مانیک و افسردگی می‌شود که هر یک علائم خود را دارند.
نشانه‌ها و علائم اختلال دوقطبی بسیار گوناگون هستند؛ خیلی از آنها ممکن است به دلیل اختلالات دیگری ایجاد شده باشند که این مسئله، تشخیص آن را دشوار می‌کنید.
نشانههای دوره مانیک:
- احساس شادی فراوان و سرخوشی برای یک دوره طولانی
- کاهش نیاز به خواب
- سریع صحبت کردن
- شدیداً حس بی‌قراری و تکانشگری دارند
- به آسانی حواس‌شان پرت می‌شود
- داشتن اعتماد به‌نفس بیش از حد در توانایی‌های‌شان
- ریسک‌پذیر بودن مثل رابطه جنسی بدون جلوگیری، قمار کردن بر روی جان‌شان، به مدت طولانی غرق در خوشگذرانی بودن
بسیاری از مشکلات روانشناختی با رواندرمانی و دارودرمانی قابل حله.
برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید:
88652505 | 88652502 | 021
نشانههای دوره‌ی افسردگی:
- احساس غم و ناامیدی برای مدتی طولانی
- انزواطلبی و دوری از خانواده و دوستان
- از دست دادن علاقه در سرگرمی‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردند
- تغییر قابل ملاحظه‌ای در اشتیاق و رغبت
- احساس خستگی و کمبود انرژی
- مشکلاتی در حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری
- فکرکردن درباره اقدام به خودکشی و اشتغال ذهنی فراوان درباره مرگ
اگر متوجه شدید که فرد قصد صدمه زدن به خود یا دیگران را دارد:
- با متخصصین تماس بگیرید
- تا زمانی که کمک از راه برسد، پیش شخص بمانید
- هر چیز خطرناکی مثل چاقو، تفنگ و قرص را که می‌تواند به شخص آسیب بزند از او دور کنید
- به او گوش دهید اما قضاوت، دعوا، تهدید یا غر نزنید
انواع مختلف اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی نوع یک
قبلاً به این نوع، اختلال مانیک-دپرسیو گفته میشد. نوع «۱» اختلال دوقطبی با دوره مانیک آن مشخص می‌شود که حداقل ۷ روز ادامه دارد، علائم دوره مانیک آنقدر شدید هستند و به سرعت بدتر می‌شوند که فرد به مراقبت‌های بیمارستانی نیاز دارد.
معمولاً دوره‌های افسردگی هم رخ می‌دهند که حداقل دو هفته باقی میمانند؛ همان طور که در ابتدا اشاره شد ممکن است مخلوطی از حس افسردگی و سرخوشی را همزمان داشته باشند.
اختلال دوقطبی نوع دو
نوع ۲ از مورد قبلی شایع‌تر است. در نوع «۲» اختلال دوقطبی دوره افسردگی هم وجود دارد ولی علائم مانیک خیلی سبک‌تر میباشند به همین دلیل به آنها نشانههای هیپومانیک میگوییم. اگر هیپومانیک درمان نشود نشانههای هر دوره بدتر رو به بدتر شدن می‌روند.
احتمالاً تشخیص این نوع از دوقطبی، برای خودِ فرد سخت‌تر است و متوجه آن نمی‌شود به همین خاطر معمولا خانواده و نزدیکان متوجه آن شده و به فرد در درمان کمک می‌کنند.
اختلال اَدواری خویی:
این نوع، از دو مورد اول کمتر دیده می‌شود و شامل تغییراتی در خلق است که مشابه نوع «۱» و «۲» میباشد اما این تغییرات به شدت موارد قبلی نیستند. گرچه برایشان بسیار چالش برانگیز است اما این افراد می‌توانند بدون دارو هم عملکرد طبیعی داشته باشند.
به مرور زمان، این تغییرات خلقی ممکن است به اختلال دوقطبی نوع یک یا دو تبدیل شوند. اختلال ادواری خویی با نشانههای دوره هیپومانیک و افسردگی شناخته شده که به مدت حداقل ۲ سال طول میکشد (۱ سال در کودکان و نوجوانان).
گاهی اوقات علائم فرد با هیچ یک از موارد بالا به طور کامل مطابقت ندارد که آنها را با عنوان «سایر اختلالات دوقطبی شناخته شده و یا شناخته نشده» طبقه بندی می‌کنیم.
اختلال دوقطبی اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی تشخیص داده می‌شود. گهگاه، این اختلال در کودکان و زنان حامله یا بعد از زایمان هم رخ میدهد. نشانههای اختلال دو قطبی به مرور زمان تغییر می‌کنند و فرد تا آخر عمر به درمان نیاز دارد. برنامه‌های درمانی کمک می‌کنند تا نشانه‌ها را کنترل کرده و سطح زندگی شخص ارتقا یابد.
علل اختلال دو قطبی
محققین در حال مطالعه بر عوامل احتمالی هستند. اکثراً بر این باوراند که یک عامل به تنهایی نیست بلکه عوامل متعددی در ترکیب با هم منجر به تغییرات خلقی شخص می‌شوند.
ساختار و عملکرد مغز:
برخی مطالعات نشان می‌دهند، مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی با مغز افراد سالم ممکن است متفاوت باشد. پی بردن به این تفاوت‌ها به دانشمندان کمک می‌کند تا این اختلال را بهتر درک کرده و بهترین درمان را پیدا کنند.
ژنتیک:
مشخص شده که اشخاصی با یک سری ژن‌های خاص به احتمال بیشتری دچار اختلال دوقطبی می‌شوند. طبق تحقیقات، کسانی که والدین، خواهر و یا برادرهای‌شان مبتلا هستند شانس بالاتری در ابتلاء به دو قطبی دارند. نه یک ژن بلکه تعداد زیادی از ژن‌ها در این قضیه دخیل‌اند!
عوامل محیطی:
فقط عوامل درونی نیستند که این اختلال را ایجاد می‌کنند بلکه عوامل بیرونی و محیطی هم تاثیر دارند.
- استرس بیش از حد
- تجربیات تکان دهنده (تروما)
- بیماری‌های جسمی
نشانههای اختلال دوقطبی در زنان:
تعداد مبتلایان در زنان و مردان برابر است. اگرچه، نشانههای اصلی در دو جنس می‌تواند متفاوت باشد. در بسیاری از زنان مبتلا به اختلال دو قطبی موارد زیر ممکن است مشاهده شود.
- تشخیص دیرهنگام، در دهه‌ی ۲۰ یا ۳۰ سالگی
- دوره‌های مانیک ملایم‌تر
- دوره افسردگی را بیش از مانیک تجربه می‌کند
- در یک سال، ۴ بار یا بیشتر چرخه مانیک و افسردگی دارند
- همزمان دچار مشکلات دیگر هم می‌شوند مثل بیماری‌های تیروئید، چاقی، اختلالات اضطرابی و میگرن
- به احتمال بیشتری به مصرف الکل رو می‌آورند
اختلال دو قطبی در زنان بیشتر برگشت می‌کند، محققین باور دارند که علت این امر احتمالا نوسانات هورمونی مربوط به قاعدگی، حاملگی و یائسگی میباشد.
اختلال دوقطبی در مردان:
نشانههای رایج اختلال دوقطبی در زنان و مردان برابر است؛ با این وجود، ممکن است مردان علائم را به شکل متفاوتی تجربه کنند.
- این اختلال در آنها زودتر تشخیص داده می‌شود
- دوره‌های بیماری‌شان شدیدتر است، مخصوصاً دوره مانیک
- مشکل سوءمصرف مواد دارند
- ابراز شدید احساسات‌شان در دوره‌های مانیک
- به احتمال بالاتری در اثر خودکشی می‌میرند
اختلال دو قطبی در کودکان:
تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان چالش‌انگیز است؛ به دلیل اینکه در کودکان برخلاف بزرگسالان همیشه نشانههای مشخصی ظاهر نمی‌شود. همچنین رفتار و خلق آنها ممکن است مطابق با استانداردهایی که متخصصین برای تشخیص در بزرگسالان استفاده می‌کنند، نباشند.
حتما بخوانید : احتمالاً خیلی از علائم اختلال دوقطبی در کودکان با نشانههای سایر اختلالاتی که کودک دارد هم پوشانی دارند و هم زمان رخ می‌دهند مانند اختلال بیش فعالی. با این وجود، در چند دهه اخیر متخصصین سلامت روان توانسته‌اند شرایط کودکان اختلال دوقطبی را شناسایی کنند.
تشخیص مناسب به آنها در درمان کمک می‌کند اما این فرآیند می‌تواند هفته‌‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. همانند بزرگسالان، کودکان هم در اختلال دو قطبی دوره‌های تغییرات خلقی دارند. ممکن است شادی و نشانههای مختلفی از برانگیختگی داشته و بعد وارد دوره افسردگی شوند.
همه کودکان تغییر خلق دارند اما تغییرات اختلال دو قطبی خیلی واضح‌تر و شدیدتر هستند.
برای مشاوره و رواندرمانی کودک خود، همراه شما هستیم.
با ما تماس بگیرید: 021 - 88652505 - 021 - 88652502
اختلال دو قطبی و افسردگی
همان طور که گفتیم اختلال دو قطبی شامل دوره‌های خلق بالا (مانیک) و خلق پایین (افسردگی) میباشد. بعضی افراد دوره‌های شدید افسردگی دارند و یا خلقشان بسیار پایین است که در این حالت با احساساتی مثل بی‌حالی، ناراحتی و بی‌انگیزگی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
البته هر کسی که مبتلا به اختلال دو قطبی بود و ادعا کرد که خلقش پایین است را برچسب افسرده نمیزنیم؛ به عنوان مثال، ممکن است زمانی که شخص دوره مانیک را پشت سر گذاشت خود را افسرده حس کند، چون از آن انرژی و سرخوشی مانیک لذت می‌برده و حال که به زندگی و حالات طبیعی برگشته حس افسردگی دارد.
حتما بخوانید : دوره‌های افسردگی اختلال دو قطبی همانند اختلال افسردگی نیستند، در اختلال دو قطبی خلق پایین (افسردگی) و بالا (مانیک) را با هم تجربه می‌کنید در صورتی که در اختلال افسردگی، احساسات، هیجانات و خلق شما همیشه پایین است.
اختلال دو قطبی و ارتباطات ما با دیگران
وقتی بحث این می‌شود که با وجود داشتن اختلال دو قطبی چگونه روابطتان را مدیریت کنید؟! باید بگویم صداقت بهترین سیاست است. اختلال دو قطبی بر تمام روابط زندگیتان تاثیر می‌گذارد، خصوصاً روابط رمانتیک. بنابراین در اینجا صادق بودن اهمیت بسزایی پیدا می‌کنید.
هیچ زمان مناسب یا دقیقی برای اینکه به شخص دیگری بگویید اختلال دو قطبی دارید وجود ندارد. هر وقتی که حس کردید آماده‌اید صادقانه همه چیز را بیان کنید. بیان حقایق زیر برای شریک عاطفی‌تان را در نظر داشته باشید تا او وضعیت را بهتر درک کند.
حتما بخوانید : - چه زمانی تشخیص دادند که به این اختلال مبتلا هستید
- چه چیزهایی را باید در دوره افسردگی از شما انتظار داشته باشند
- چه مواردی را در دوره مانیک باید از شما انتظار داشته باشند
- چگونه دوره‌های خلقی مختلف را درمان می‌کنید (فرآیند درمان)
- چه طور شریکتان می‌تواند به شما کمک کند
یکی از بهترین روش‌ها برای حمایت و موفقیت رابطه‌تان، ادامه دادن درمانتان است.
درمان به شما کمک می‌کند علائم و شدت تغییر خلق را کاهش دهید، کنترل کنید و بیشتر بر روابط خود متمرکز شوید.
درمان اختلال دو قطبی
درمان می‌تواند به خیلی از افراد کمک کند حتی آنهایی که به شدیدترین حالت اختلال دو قطبی مبتلا هستند. یک درمان موثر ترکیبی از دارو درمانی و رواندرمانی است.
اختلال دو قطبی بیماری همیشگی میباشد که فرد در تمام عمر با آن درگیر است.
دوره‌های مانیک و افسردگی معمولاً بعد از مدتی دوباره برمیگردند. درمان‌های مستمر به مدت طولانی، می‌تواند به آنها در کنترل نشانه‌ها کمک کند.
دارو درمانی:
داروهای خاصی می‌توانند در مدیریت علائم این اختلال مفید باشند. برخی افراد داروهای مختلفی را تحت نظارت پزشک امتحان می‌کند تا مناسب‌ترین را بیابند.
داروهای درمان اختلال دوقطبی شامل، تثبیت کننده‌های خلق و نسل دوم داروهای روان پریشی هستند.
در روند درمان، پزشک با صلاح دید خود می‌تواند دارو‌هایی را در نظر بگیرد که بر خواب و اضطراب فرد تاثیر دارند.
متخصص مربوطه برای درمان دوره افسردگی داروهای ضدافسردگی تجویز می‌کنید، ترکیب داروهای ضدافسردگی و تثبیت کننده‌های خلق برای جلوگیری از تحریک دوره مانیک مناسب‌اند.
از متوقف کردن مصرف داروهایتان بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. توقف ناگهانی ممکن است منجر به برگشت دوباره علائم یا حتی بدتر شدن آنها شود.
برای رزرو وقت روانپزشکی تماس بگیرید:
روان درمانی:
رواندرمانی، بخش موثری در درمان مبتلایان اختلال دو قطبی است. روان درمانی شامل تکنیک‌های درمانی متنوع میباشد، با هدف کمک به فرد برای تشخیص و تغییر احساسات، افکار و اعمال مشکل‌آفرین.
همچنین می‌تواند بستر حمایت، یادگیری (آگاهی) و راهنمایی را برای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی و خانواده‌هایشان فراهم سازد.
این روش درمان شامل رویکردهایی مثل شناختی-رفتاری، خانواده درمانی و موارد دیگر میباشد.
حتما بخوانید : به غیر از درمان، چه کارهایی می‌توانید بکنید؟!
ورزش مداوم: تمرینات هوازی (ایروبیک) منظم مثل دویدن آهسته، پیاده‌روی تند، شنا و دوچرخه سواری به افسردگی و اضطراب کمک می‌کند، منجر به خواب بهتر می‌شوند و برای سلامت قلب و مغزتان هم مفید هستند. شواهد نشان‌داده است ورزش‌هایی مثل وزنه‌برداری، یوگا و پیلاتس هم کارآمد میباشند. قبل از گرفتن رژیم متناسب با ورزشتان حتماً با متخصص خود مشورت کنید.
چارچوبی برای زندگی:
حتی با درمان‌های مناسب و کارآمد، تغییرات خلقی همچنان می‌توانند رخ دهند. درمان بسیار موثرتر می‌شود اگر تراپیست و مراجع به راحتی درباره‌ی تمام نگرانی‌ها و انتخاب‌ها صحبت کنند.
داشتن چارچوبی در زندگی برای علائم خلقی روزانه، درمان، الگوی خواب و اتفاقات زندگی به مراجع و تراپیست کمک می‌کند تا مسیر مشخصی را برای درمان به مرور زمان دنبال کنند. حتی فرد می‌تواند به راحتی فعالیت‌ها و گزارش‌های روزانه‌اش را از طریق موبایل با تراپیست خود در میان بگذارد.
اگر خودتان یا نزدیکانتان به اختلال دوقطبی مبتلا هستید، تنها نیستید، طبق سازمان جهانی بهداشت ۶۰ میلیون نفر در دنیا اختلال دوقطبی دارند. یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید بکنید افزایش اطلاعات و آگاهی خود و خانواده‌تان در این زمینه است.
به خاطر داشته باشید اختلال دو قطبی، اختلالی است که تا آخر عمر همراهتان میباشد اما با درمان طولانی مدت و مستمر می‌توانید نشانههای آن را کنترل کرده و زندگی سالمی داشته باشید. پس اگر نشانه‌‌هایی در خود یا عزیزانتان می‌بینید حتماً به متخصصین ماهر در این زمینه مراجعه کنید.
