اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی (تلفظ آلمانی آن) اختلال روانی جدی است که در آن رابطه‌ی فرد با واقعیت قطع می‌شود. بیماری اسکیزوفرنی ممکن است منجر به توهم، هذیان، افکار به شدت آشفته، و رفتارهایی شود که عملکرد روزانه را مختل کرده و می‌تواند ناتوان کننده باشد.
در سال ۲۰۱۹، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد آمار مبتلایان به اسکیزوفرنی در جهان، ۲۰ میلیون نفر است.
افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) تا آخر عمر باید تحت درمان باشند. درمان زود هنگام می‌تواند برای کنترل بهتر نشانه‌ها قبل از اینکه پیچیده شوند و گسترش یابند، مفید باشد.
ما در ادامه به نشانه‌ها، علل، مراحل، انواع و روشهای درمانی اسکیزوفرنی می‌پردازیم.
علائم اسکیزوفرنی
بیماری اسکیزوفرنی شامل گستره‌ای از مشکلاتی در افکار (شناختی)، رفتار، و احساسات می‌باشد. علائم و نشانه‌های اسکیزوفرنی ممکن است متنوع باشند، اما معمولاً شامل توهم، هذیان، گفتار آشفته، و رفتارهای پریشان هستند.
علائم اسکیزوفرنی عبارتند از:
هذیان
این‌ها باورهای غلطی‌اند که بر اساس واقعیت نیستند. برای مثال فکر می‌کنند که مورد آزاد و اذیت قرار می‌گیرند، خودشان را مستقیماً مخاطب نظرات یا اشارات فرض می‌کنند، توانایی‌های خارق‌العاده یا شهرت زیادی دارند، فرد دیگری عاشقشان است، بلا یا مصیبت بزرگی در راه است؛ هذیان در اکثر مبتلایان به اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) دیده می‌شود.
توهم
شامل دیدن و شنیدن چیز‌هایی است که وجود ندارند. اما این موارد برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، به اندازه‌ی یک تجربه‌ی واقعی تاثیر دارند و نیرومند هستند.
توهم می‌تواند در هر کدام از حواس رخ دهد، اما توهم شنیدن صداها از رایج‌ترین توهمات افراد اسکیزوفرنی می‌باشد.
حتما بخوانید : آشفتگی در افکار (صحبت‌ها)
از صحبت‌های آشفته اشخاص مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانیم به وجود افکار آشفته پی ببریم. ایجاد ارتباط موثر مختل می‌شود، و پاسخ‌شان به سوالات مختلف ممکن است کاملاً بی‌ربط یا ناقص باشد.
گاهی، صحبت‌های‌شان شامل کنار هم قرار دادن لغات بی‌معناست که قابل فهم نیستند که به آن «سالاد کلمات» هم می‌گویند.
عملکرد حرکتی نامنظم و غیرعادی
عملکرد حرکتی نامنظم و غیرعادیرفتارشان بر یک هدف مشخص متمرکز نیست، بنابراین انجام کارها سخت می‌شود. این رفتارها شامل ژست‌های نامناسب و عجیب یا حرکت‌کردن شدید و بیهوده است.
نشانه‌های منفی
این مربوط به عدم توانایی عملکرد طبیعی فرد است. برای مثال، فردی که به اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) مبتلا است ممکن است بهداشت فردی را رعایت نکند یا در ظاهر بی احساس جلوه کند (ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند، ثابت بودن حالت چهره، و صحبت کردن با صدای یکنواخت).
همچنین شخص مبتلا به اسکیزوفرنی احتمال دارد علاقه‌اش را به فعالیت‌های روزانه از دست بدهد، از نظر اجتماعی منزوی شود، و قادر نباشد لذت را تجربه کند. (نشانه‌های منفی یعنی علائمی که با درمان و دارو بهبود پیدا نمی‌کنند).
حتما بخوانید :
انواع اسکیزوفرنی
۱. پارانوئید اسکیزوفرنی
شامل سوءظن‌های غیرمنطقی می‌شود و عمدتاً نشانه‌ای مثبت است (منظور از مثبت بودن در این مقاله، نشانه‌هایی‌اند که قابل درمان هستند).
بیمار حداقل دچار یک هذیان می‌شود (معمولاً هذیان اینکه مورد آسیب و آزار اند) و اغلب توهم‌های شنوایی تجربه می‌کنند.
حتما بخوانید : ۲. نوع نابسامان اسکیزوفرنی
دارای نشانه‌های زیر است:
- صحبت‌های آشفته، کنارهم قرار دادن کلمات بی‌معنا (سالاد کلمات).
- رفتارهای پریشان و نابسامان، مانند مشکلاتی در شروع و تمام کردن یک کار مشخص، نامناسب رفتار کردن در موقعیت‌های اجتماعی.
- عدم برقراری ارتباط چشمی، عدم ابراز حالات مختلف چهره.
۳. کاتاتونیک اسکیزوفرنی
در حال حاضر نوع نادری از بیماری اسکیزوفرنی است، زیرا تصور می‌شود اگر اسکیزوفرنی درمان نشده باقی بماند، شخص مبتلا به نوع کاتاتونیک می‌شود.
با توجه به درمان‌های پیشرفته و پیش‌گیری‌های لازم، نوع کاتاتونیک کمتر از گذشته در بین مبتلایان به اسکیزوفرنی رخ می‌دهد. ویژگی نوع کاتاتونیک، افزایش یا کاهش محسوس حرکات است، و حداقل دو نشانه از موارد زیر را باید داشته باشند.
مبتلایان به نوع کاتاتونیک اسکیزوفرنی، ممکن است به شدت ساکن و بی‌حرکت بمانند، وضعیت‌های خاص بدنی اتخاذ کنند، و در برابر هر اقدامی برای حرکت دادنشان مقاومت کنند.
از طرف دیگر، می‌تواند شامل حرکات بیهوده باشد مانند تکرار مداوم حرف‌های دیگران، تکرار حرکات سایرین و…
برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید:
۴. نوع نامتمایز شیزوفرنی
گروهی از اشخاص است که در سه دسته‌ی قبلی جای نمی‌گیرند.
۵. نوع باقیه‌ی اسکیزوفرنی
اصطلاحی برای توضیح مراجعانی است که توهم، هذیان، صحبت‌ها و رفتارهای آشفته‌ی قابل توجه ندارند.
گرچه، حداقل دو مورد از این نشانه‌ها را به صورت خفیف‌تر تجربه می‌کنند (افکار تحریف شده یا باورهای عجیب و غریب)، آنها بیشتر نشانه‌های منفی اسکیزوفرنی را بروز می‌دهند (مانند مشکلاتی در تمرکز، انزوای اجتماعی، بی‌تفاوتی یا کندی هیجانی).
مراحل بیماری اسکیزوفرنی
هر مرحله‌ی شیزوفرنی نشانه‌هایی دارد که به طبقه‌بندی کردن آن کمک می‌کند. مراحل اسکیزوفرنی عبارتند از:
مرحلۀ مقدماتی
اولین نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی ممکن است نادیده گرفته شوند زیرا اکثر آنها به خیلی از مشکلات روانی دیگر شبیه هستند، مانند افسردگی.
اغلب بیماری اسکیزوفرنی تا زمانی که به مرحله‌ی فعال نرسیده، تشخیص داده نمی‌شود یعنی متوجه مرحله مقدماتی نمی‌شوند.
نشانه‌های مرحله‌ی مقدماتی اسکیزوفرنی شامل:
حتما بخوانید : 
مرحلۀ فعال اسکیزوفرنی
در این مرحله از اسکیزوفرنی، احتمالاً نشانه‌ها به واضح‌ترین شکل ممکن آشکار می‌شوند. محققین اظهار دارند ممکن است حتی زمانی که بیماران در مرحله‌ی فعال هستند همچنان نشانه‌های مرحله‌ی مقدماتی را تقریبا برای ۲ سال داشته باشند.
نشانه‌ها شامل:
- توهم یا دیدن اشخاص یا اشیاء‌ای که هیچ کس دیگری نمی‌تواند آنها را ببیند
- هذیان‌های پارانوئیدی
- افکار نابسمان و بهم ریخته
- صحبت‌های آشفته
- تغییراتی در رفتارهای حرکتی
- عدم برقراری ارتباط چشمی
- عدم ابراز احساسات از طریق حالات چهره، صدا یا واکنش‌های دیگر.
مرحلۀ باقی مانده
این مرحله دیگر در مراحل تشخیصی نیست اما بعضی متخصصین هنوز از آن برای توضیح مراحل اسکیزوفرنی یا گفت‌وگو درباره‌ی نشانه‌ها استفاده می‌کنند.
نشانه‌های این مرحله از بیماری اسکیزوفرنی به علائم مرحله‌ی مقدماتی شباهت دارد. ویژگی نشانه‌های مرحله‌ی باقی مانده کمبود انرژی و نداشتن انگیزه است، اما احتمالاً برخی از عناصر مرحله‌ی فعال باقی خواهند ماند. بعضی افراد هم ممکن است دوباره به مرحله‌ی فعال برگردند.
نشانه‌های مرحله‌ی باقی مانده اسکیزوفرنی شامل:
- نبود احساسات
- انزوای اجتماعی
- پایین بودن سطح انرژی به طور مداوم
- تفکر غیرمنطقی
- آشفتگی ذهنی
حتما بخوانید : دلایل ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی
عوامل زیادی در احتمال ایجاد این بیماری دخیل هستند.حتما بخوانید : 
درمان اسکیزوفرنی چگونه است؟
داروهای ضد روان‌پریشی
حتما بخوانید : درمان‌های روان شناختی
درمان شناختی-رفتاری و آموزش مهارت‌‌های رفتاری ممکن است به کاهش نشانه‌های منفی و شناختی اسکیزوفرنی کمک کند.حتما بخوانید : برنامه‌های آموزشی خانواده
کلینیک روانشناسی چمان
