مصرف ماریجوانا در نوجوانان یکی از موضوعات نگران‌کننده در حوزه سلامت روان و بهداشت عمومی است. با افزایش دسترسی به این ماده و عادی‌سازی مصرف آن در برخی جوامع، نوجوانان بیش از پیش در معرض خطرات جسمی، روان‌شناختی و اجتماعی ناشی از مصرف ماریجوانا قرار دارند. مغز نوجوانان هنوز در حال رشد است و مصرف مواد مخدر مانند ماریجوانا می‌تواند اثرات بلندمدتی بر عملکرد شناختی، رفتار و سلامت روان آن‌ها داشته باشد. این مقاله به بررسی تأثیرات ماریجوانا بر نوجوانان، عوامل خطر مؤثر بر مصرف آن و راهکارهای پیشگیری و مداخله می‌پردازد.
تأثیرات مصرف ماریجوانا در نوجوانان
–کاهش عملکرد شناختی و یادگیری
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ماریجوانا در دوران نوجوانی می‌تواند باعث اختلال در حافظه، تمرکز و توانایی حل مسئله شود. این اثرات می‌توانند بر عملکرد تحصیلی تأثیر منفی گذاشته و احتمال ترک تحصیل را افزایش دهند. مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده‌اند که استفاده از این ماده می‌تواند ساختار و عملکرد نواحی مغزی مرتبط با تصمیم‌گیری و کنترل هیجانات را تغییر دهد.
-افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی
شواهد نشان می‌دهند که استفاده از ماریجوانا در سنین پایین با افزایش خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب و حتی روان‌پریشی مرتبط است. نوجوانانی که ماریجوانا مصرف می‌کنند، نسبت به همسالان خود بیشتر در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان‌پریشانه قرار دارند، به‌ویژه اگر سابقه خانوادگی این بیماری‌ها را داشته باشند.
-افزایش احتمال اعتیاد
برخلاف تصور رایج، ماریجوانا ماده‌ای اعتیادآور است و مصرف منظم آن می‌تواند به وابستگی روانی و جسمی منجر شود. نوجوانانی که به‌صورت مداوم از ماریجوانا استفاده می‌کنند، در آینده بیشتر در معرض مصرف سایر مواد مخدر قرار دارند.
-مشکلات تنفسی
دود ماریجوانا دارای مواد تحریک‌کننده‌ای است که می‌تواند باعث التهاب و تحریک مجاری تنفسی شود. مصرف طولانی‌مدت آن ممکن است منجر به مشکلاتی مانند سرفه مزمن، افزایش خطر عفونت‌های ریوی و کاهش عملکرد ریه شود.
-تأثیر بر رشد مغز
مغز انسان تا اوایل دهه سوم زندگی در حال رشد است و مصرف ماریجوانا در دوره نوجوانی می‌تواند باعث تغییرات ساختاری در مغز شود. این تغییرات ممکن است در درازمدت منجر به کاهش عملکرد شناختی، کاهش توانایی حل مسئله و ضعف در تصمیم‌گیری شود.
-کاهش انگیزه و عملکرد تحصیلی
یکی از اثرات رایج آن در نوجوانان، کاهش انگیزه و بی‌تفاوتی نسبت به فعالیت‌های روزمره است. این وضعیت می‌تواند منجر به افت تحصیلی، کاهش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و افزایش احتمال ترک تحصیل شود.
عوامل خطر مؤثر بر مصرف ماریجوانا در نوجوانان
استفاده از این ماده در نوجوانان تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی و محیطی قرار دارد که می‌توانند احتمال گرایش به این ماده را افزایش دهند. این عوامل به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
۱. عوامل فردی
- کنجکاوی و هیجان‌طلبی: نوجوانان به‌طور طبیعی به تجربه‌های جدید علاقه دارند و استفاده از مواد این چنین ممکن است برای برخی از آن‌ها جذاب به نظر برسد.
- نوجوانی و بحران هویت: این دوره از زندگی با چالش‌هایی مانند خودشناسی، فشار همسالان و میل به استقلال همراه است که ممکن است باعث افزایش تمایل به مصرف مواد شود.
- اختلالات روانی: نوجوانانی که از مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یا دیگر اختلالات روان‌شناختی رنج می‌برند، بیشتر در معرض خطر مصرف ماری جوانا قرار دارند، زیرا ممکن است از آن به‌عنوان راهی برای تسکین مشکلات خود استفاده کنند.
۲. عوامل خانوادگی
- کمبود نظارت والدین: وقتی نظارت و کنترل والدین بر رفتارهای فرزندان کم باشد، احتمال استعمال مواد این چنینی افزایش می‌یابد.
- الگوهای خانوادگی نامناسب: اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده مصرف‌کننده مواد باشد، احتمال اینکه نوجوان نیز به استعمال مواد روی بیاورد بیشتر می‌شود.
- تعارضات خانوادگی: محیط خانوادگی پرتنش، اختلافات شدید والدین، طلاق یا بی‌ثباتی عاطفی می‌توانند نوجوان را به سمت مصرف مواد سوق دهند.
۳. عوامل اجتماعی و محیطی
- تأثیر گروه همسالان: یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر رفتارهای نوجوانان، گروه دوستان و همسالان است. اگر دوستان یک نوجوان به مصرف این ماده روی آورده باشند، احتمال مصرف او نیز افزایش پیدا میکند.
- در دسترس بودن ماریجوانا: در مناطقی که ماریجوانا به‌راحتی در دسترس است، احتمال مصرف نوجوانان نیز بالاتر است.
- تأثیر رسانه‌ها و فرهنگ عمومی: نمایش مصرف ماریجوانا در فیلم‌ها، سریال‌ها، موسیقی و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به عادی‌سازی مصرف آن کمک کرده و نوجوانان را به سمت تجربه این ماده سوق دهد.
۴. عوامل آموزشی و تحصیلی
- افت تحصیلی: دانش‌آموزانی که دچار افت تحصیلی هستند یا علاقه‌ای به مدرسه ندارند، بیشتر در معرض خطر مصرف مواد قرار دارند.
- نبود برنامه‌های پیشگیرانه در مدارس: مدارس نقش مهمی در آموزش نوجوانان درباره خطرات مصرف مواد دارند. نبود برنامه‌های آگاهی‌بخشی و پیشگیرانه می‌تواند احتمال مصرف را افزایش دهد.
ترکیب این عوامل می‌تواند خطر مصرف ماریجوانا در نوجوانان را افزایش دهد. در نتیجه، پیشگیری از استعمال این ماده نیازمند اقدامات چندجانبه‌ای از سوی والدین، مدارس و جامعه است تا آگاهی، حمایت و نظارت لازم برای کاهش این خطرات فراهم شود.
حتما بخوانید : راهکارهای پیشگیری از مصرف ماریجوانا در نوجوانان
۱. آموزش و آگاهی‌بخشی
- برگزاری برنامه‌های آموزشی در مدارس و خانواده‌ها درباره اثرات مضر ماریجوانا می‌تواند به کاهش مصرف این ماده کمک کند.
- آگاه‌سازی نوجوانان درباره اثرات بلندمدت مصرف مواد مخدر بر سلامت روان و جسم آن‌ها بسیار حیاتی است.
۲. تقویت مهارت‌های زندگی
- آموزش مهارت‌های مقابله با فشار همسالان، مدیریت استرس و تصمیم‌گیری صحیح می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا در برابر وسوسه‌های مصرف مواد مقاومت کنند.
- تقویت عزت‌نفس و خودکارآمدی در نوجوانان می‌تواند آن‌ها را از گرایش به مواد مخدر دور کند.
۳. حمایت خانوادگی و اجتماعی
- ایجاد یک محیط خانوادگی حمایتی که در آن نوجوانان احساس امنیت کنند، می‌تواند مانع مصرف مواد مخدر شود.
- والدین باید با فرزندان خود درباره مصرف مواد گفتگو کنند و روابط صمیمانه‌ای با آن‌ها برقرار کنند.
۴. اعمال قوانین و محدودیت‌ها
- اجرای قوانین سخت‌گیرانه درباره فروش و استعمال آن می‌تواند از دسترسی آسان نوجوانان به این ماده جلوگیری کند.
- نظارت بر محتوای رسانه‌ای و تبلیغاتی که مصرف آن را ترویج می‌کنند، ضروری است.
قانونی شدن ماریجوانا در برخی از کشورها
مصرف ماریجوانا در برخی کشورها قانونی شده است مانند:
کانادا: در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۸، کانادا مصرف گل یا علف را برای مصارف تفریحی قانونی کرد. این اقدام به‌عنوان یکی از وعده‌های انتخاباتی جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، مطرح شده بود. هدف از این تصمیم، کاهش سود قاچاقچیان و کنترل بهتر مصرف‌کنندگان بود.
اروگوئه: اروگوئه در دسامبر ۲۰۱۳، برای مصارف تفریحی قانونی کرد. این کشور اولین کشوری بود که چنین تصمیمی گرفت.
هلند: در هلند، برای مصارف شخصی در مقادیر محدود قانونی است. این کشور به‌عنوان یکی از پیشگامان در زمینه قانونی‌سازی ماریجوانا شناخته می‌شود.
آلمان: آلمان در آوریل ۲۰۲۴، قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن، از ۱ آوریل ۲۰۲۴، افراد بزرگسال مجاز به نگهداری و پرورش مقادیر معینی از ماریجوانا هستند. این قانون به‌عنوان بخشی از تلاش‌ها برای کنترل بهتر مصرف و کاهش بازار سیاه ماریجوانا تصویب شد.
در ایالات متحده آمریکا، وضعیت قانونی در ایالت‌های مختلف متفاوت است. برخی ایالت‌ها مصرف آن را برای مصارف تفریحی یا پزشکی قانونی کرده‌اند، در حالی که در برخی دیگر، مصرف آن همچنان غیرقانونی است.
در مجموع، وضعیت قانونی مصرف ماریجوانا در کشورهای مختلف به‌طور مداوم در حال تغییر است و بستگی به سیاست‌های داخلی هر کشور دارد و قانونی شدن آن به معنای بی‌خطر بودنش محسوب نمیشود زیرا تحقیقات جدید حاکی از صدمات جبران ناپذیری است که به مغز وارد میکند.
مصرف ماریجوانا در نوجوانان می‌تواند تأثیرات منفی قابل‌توجهی بر سلامت روانی، شناختی و جسمی آن‌ها داشته باشد. با توجه به افزایش دسترسی و عادی‌سازی مصرف این ماده در برخی جوامع، آگاهی‌بخشی، حمایت خانوادگی، تقویت مهارت‌های زندگی و اجرای قوانین سخت‌گیرانه از جمله مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری محسوب می‌شوند.
لازم است والدین، مربیان، مشاوران و سیاست‌گذاران با همکاری یکدیگر برنامه‌های موثری برای کاهش مصرف ماریجوانا در نوجوانان طراحی و اجرا کنند. آگاهی و پیشگیری می‌توانند نقش کلیدی در کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف مواد مخدر در جامعه داشته باشند.
در صورتی که درباره این موضوع با نوجوان خود دچار چالش هستید میتوانید از کمک روانشناسانان نوجوان کلینیک چمان کمک بگیرید.
ما از ساعت 8 تا 21 در کلینیک هستیم. برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی تماس بگیرید:
