درمان بدریخت انگاری بدن

چند ساعت از روز را مقابل اینه می‌ایستید و با تفکر زشت بودن، بدن خود را به دقت وارسی می‌کنید؟ بدریخت انگاری، خودزشت پنداری یا بدشکل انگاری، تمام این‌ها نام یکی از اختلال‌های روحی و روانی است که شیوع ان در میان نوجوانان و جوانان سیر صعودی دارد. آیا تاکنون چیزی در مورد درمان بدریخت انگاری بدن شنیده‌اید؟ اگر از خودزشت پنداری رنج می‌برید این محتوا برای شماست!

نشخوارهای فکری که معمولا ریشه در اختلالات وسواسی دارند اگر اصلاح و مدیریت نشوند می‌توانند تمام مسیر زندگی یک انسان با پتانسیل بالا برای موفقیت را به دره سقوط بکشانند.

منظور از نشخوار فکری یا ذهنی چیست؟ منظور همان فکرهای مرموزی است که به جانمان می‌افتند.

مانند نشخوار فکری مورد خیانت قرار گرفتن در افراد پارانوئید، نشخوار فکری به حد کافی خوب نبودن در افرادی با طرحواره کمال طلبی منفی یا فکر مرموز زشت بودن در اختلال خودزشت پنداری که روانشناسان ان را با نام BBD می‌شناسند.

توجه داشته باشید که وقتی از وسواس فکری می‌گوییم منظور نشخوارهایی هستند که به چسبناکی یک چسب دوقلو به ذهن ما چسبیده و ما را آزار می‌دهند. شاید برای ساعاتی دست از سرمان بردارند اما خیلی زود با همان شدت اولیه باز می‌گردند.

بنابراین وجود یک فکر گذرا و سطحی یا احساس زشت بودن که گاهی در شرایط خاص مانند دوران نقاهت یک بیماری دچار آن می‌شویم ارتباطی با اختلال خودزشت پنداری ندارد.

پیشتر به طور کلی در خصوص درمان وسواس فکری-عملی سخن گفتیم. حال در این محتوا از مجله روانشناختی چمان می‌خواهیم به یک اختلال به ظاهر ساده اما در باطن پیچیده به نام اختلال خودزشت پنداری بپردازیم که از جمله اختلال‌های حوزه وسواسی- اجباری می‌باشد.

اختلال بدریخت انگاری بدن چیست؟

حتما شنیده‌اید که می‌گویند مادران همیشه فرزندان خود را با هر شکلی و در هر حالتی زیبا می‌بینند. احتمالا اگر از یک مادر بپرسید که زیباترین دختر یا پسر از نظر تو چه کسی است؟ نام فرزند خود را در ابتدای لیست قرار می‌دهد.

ای کاش ما هم با روح و روان خود درست مانند یک مادر مهربان و وفادار رفتار می‌کردیم اما افسوس که همیشه اینطور نیست.

اختلال بدریخت انگاری درست از همان نقطه‌ای آغاز می‌شود که این عشق مادرانه نسبت به جسم خود را از دست می‌دهیم.

خودزشت پنداری یک اختلال در سلامت روان افراد است که در آن فرد نمی‌تواند از فکر کردن به یک یا چند نقص در ظاهر خود دست بردارد.

نکته قابل توجه این است که خودزشت پنداری به معنای توهم در مورد نقص‌هایی نیست که اصلا در بدن وجود ندارند بلکه این نقص ها در حقیقت وجود دارند اما بسیار کوچکتر از آن چیزی هستند که خود فرد تصور می‌کند.

در بسیاری از موارد این نقص اصلا توسط دیگران مشاهده نشده و این خود فرد است که به دلیل مشغولیت ذهنی مداوم نسبت به آن، دیگران را در جریان قرار داده یا مدام از آن‌ها نسبت به وضعیت بدن خود نظر می پرسد.

یکی از مهم‌ترین عوارض اختلال خودزشت پنداری این است که فرد به دلیل احساس خجالت، شرم و اضطرابی که نسبت به شکل بدن خود دارد از حضور در جمع و برقراری رابطه با دیگران اجتناب می‌کند.

بنابراین عدم درمان بدریخت انگاری بدن می‌تواند انزوا و افسردگی را به همراه داشته باشد.

عوارض بدریخت انگاری بدن کدامند؟

بدریخت انگاری می‌تواند خطای شناختی فاجعه انگاری را چاشنی تمام موقعیت‌های اجتماعی فرد نماید به طوری که فکر می‌کند با ظاهر شدن در جمع، بدترین اتفاق‌ها در انتظار خواهد بود زیرا همه‌ی افراد حاضر در جمع تمام تمرکز خود را بر روی نقص بدنی او گذاشته‌اند. به نظر شما این فکر تا چه اندازه می‌تواند درست باشد؟

بدریخت انگاری بدن به معنای اختلال اضطراب اجتماعی نیست اما می‌تواند پلی به سمت آن باشد.

این نشخوار فکری زشت بودن، اعتماد به نفس و عزت نفس را به طور همزمان نشانه رفته و یکی از مهم‌ترین نیازهای بنیادین انسان یعنی حس دوست داشتنی بودن را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.

احتمالا صمیمی‌ترین دوستان یک فرد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن، طرفدار سرسخت عمل‌های جراحی زیبایی هستند که هیچ پایانی برای آن‌ها نیست. اگر با خودزشت پنداری درگیر باشید احتمالا به شدت روی تصویر ذهنی بدن خود تمرکز نموده و به طور مکرر آن را در آینه چک می‌کنید اما در آینه هرگز زیبایی‌های اندام خود را نمی‌بینید بلکه تمام تمرکز شما بر روی همان نقصی است که بسیاری از انسان‌های دیگر نیز آن را دارند مانند یک بینی نه چندان صاف و یا سینه‌هایی کوچک!

در صورت اقدام نکردن برای درمان بدریخت انگاری بدن، این نشخوار فکری زشت بودن آنقدر در روان شما ریشه می‌دواند که روابط بین فردی، روابط کاری و حتی زندگی روزمره شما را دستخوش عوارض منفی خود قرار می‌دهد.

حتما بخوانید : همه چیز در مورد افزایش عزت نفس

علائم اختلال بدریخت انگاری بدن

خب قرار نیست که از فردا با آینه قهر کنید و یا هربار که برای لحظه‌ای احساس نیاز به زیباتر شدن داشتید به فکر درمان بدریخت انگاری بدن باشید. برای اینکه شخصی با مشکل خودزشت پنداری محسوب شوید باید چند مورد از علائم زیر را برای یک بازه زمانی نسبتا طولانی داشته باشید به طوری که رهایی از نشخوار ذهنی بدریخت بودن برایتان ممکن نباشد:

• اشتغال فکری مداوم نسبت به یک نقص ظاهری که توسط دیگران به راحتی قابل مشاهده نبوده و جزئی به نظر می‌رسد.
• باور عمیق نسبت به اینکه یک نقص ظاهری در بدن وجود دارد که موجب زشتی فرد گردیده است.
• نشخوار فکری دائمی در این مورد که دیگران تمام مدت بر همین نقص بدنی فرد تمرکز نموده و او را شخصی زشت می‌دانند.
• رفتارهای وسواس گونه و غیر قابل کنترل با هدف از بین بردن و وارسی مجدد نقص مانند چک کردن مکرر تصویر خود در اینه، تلاش برای اراستگی، پرسش از دیگران در مورد نقص بدنی و …
• تلاش برای پنهان کردن یا از بین بردن عیوب مورد نظر از طریق تغییر استایل، ارایش، جراحی زیبایی و…
• مقایسه مداوم ظاهر خود با دیگران و احساس زشت بودن در برابر ان‌ها
• تمایلات کمالگرایانه
• عدم رضایت از بدن خود حتی پس از انجام جراحی زیبایی
• اجتناب از حضور در موقعیت‌های اجتماعی مانند مجالس عروسی، مهمانی و …

تاثیر بدریخت انگاری بر بدن

اختلال بدریخت انگاری معمولا بر روی نقاط خاصی از بدن تمرکز دارد:

• اجزای صورت به ویژه بینی، لک‌های پوستی و چین و چروک
• موی سر
• ظاهر پوست بدن و بیرون‌زدگی رگ‌ها
• اندازه و تقارن پستان‌ها
• ماهیچه و عضلات
• شکل و رنگ دستگاه تناسلی

زنان معمولا بر روی رنگ و حالت ظاهری اندام تناسلی خود تمرکز وسواس‌گونه دارند در حالی که مردان به اندازه آلت تناسلی خود حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.

شیوع اختلال بدریخت انگاری بدن در زنان و افراد مجرد بیشتر است اما نوع خاصی از آن به نام دیسمورفی ماهیچه‌ای وجود دارد که تقریبا ویژه اقایان می‌باشد. منظور از دیسمورفی ماهیچه‌ای این است که فرد تصور می‌کند جثه بسیار ریزی دارد و عضلات او مردانه نیستند.

حتما بخوانید : 9 نشانه برای تشخیص اینکه کمال­گرا هستیم یا خیر؟

درمان بدریخت انگاری بدن

توجه داشته باشید که وقتی از خودزشت پنداری و رفتارهای وسواس‌گونه آن مانند وارسی پی در پی تصویر خود در آینه صحبت می‌کنیم منظور یک عادت رفتاری منفی نیست بلکه این افکار وسواسی و رفتارهای اجباری می‌توانند ریشه در یک مشکل روانی عمیق داشته باشند که به هیچ وجه بدون درمان درست توسط یک روان‌درمانگر قابل حل نخواهند بود.

کسانی که دچار این اختلال هستند معمولا مدام تلاش می‌کنند از دیگران در مورد ظاهرشان تایید دریافت کنند تا اضطراب خود نسبت به زشت بودن را کاهش دهند اما این تایید بیرونی هرگز ابی بر اتش شعله‌ور در عمق روان آن‌ها نخواهد بود.

در صورتی که برای درمان بدریخت انگاری اقدامی صورت نگیرد این وسواس می‌تواند روابط عاطفی فرد را نیز تحت تاثیر خود قرار داده و حتی او را در باتلاق تکرار شکست عشقی اسیر نماید زیرا زندگی با کسی که از یک جراح زیبایی به جراحی دیگر رفته و روزی ده‌ها بار از همسرش می‌پرسد که ایا با این ارایش و لباس زیبا هست یا خیر قطعا کار اسانی نخواهد بود.

نشخوار فکری دوست داشتنی و مورد پذیرش نبودن بزرگ‌ترین رنجی است که خودزشت پنداری برای ما به ارمغان می‌آورد بنابراین لازم است که در ارتباط با یک روان‌درمانگر متخصص در حوزه وسواس، درمان بدریخت انگاری را دنبال کنیم.

شاید پیروی از روش‌های ترک عادات منفی و جراحی‌های زیبایی بتواند مانند مسکنی موقت برای کاهش درد و اضطراب ما عمل کند اما بدون دریافت درمان عمیق سر و کله نشخوار فکری زشت بودن خیلی زود دوباره پیدا می‌شود.

به یاد داشته باشید که بدریخت انگاری بدن یک اختلال روحی و روانی جدی است که با خواندن کتاب “خودت باش دختر” هرگز به طور کامل درمان نخواهد شد. در صورتی که خودتان این مشکل را ندارید اما در چالش‌های زندگی با همسر وسواسی نیز گیر افتاده‌اید لازم است که با یک روان‌درمانگر برای بهبود شرایط رابطه عاطفی خود مشورت کنید.

در برخی موارد این احتمال وجود دارد که برای درمان بدریخت انگاری بدن از دارو نیز استفاده شود اما فراموش نکنید که خط اول درمان اختلالات وسواس فکری و عملی ترکیب دارو و رواندرمانی است زیرا داروها علائم ظاهری را از بین می‌برند در حالی که ریشه مشکل تنها با پشت سر گذاشتن منظم جلسات روان درمانی حل خواهد شد.

روان درمانگران برای درمان بدریخت انگاری بدن چه می کنند؟

روان درمانگران معمولا از این رویکردهای روانشناختی برای درمان بدریخت انگاری بدن استفاده می‌کنند:

• درمان شناختی رفتاری (CBT)
• درمان پذیرش و تعهد (ACT)
• روانکاوی
• درمان مبتنی بر ذهن آگاهی
• درمان شقفت به خود (PCT)
• تکنیک‌های مواجهه و جلوگیری از عکس‌العمل (ERP)

در تمام رویکردها و تکنیک های درمانی فوق، روان درمانگر تلاش می‌کند تا در ارتباط با بیمار باورهای عمیق او نسبت به خودزشت پنداری را اصلاح نموده و پذیرش خود به همان شکلی که هست را در روان او شکل دهد.

در تکنیک ERP نیز درمانگر به فرد آموزش می‌دهد که چطور در برابر وسواس‌های اجباری مقاومت نموده و دست از نقد تصویر خود در اینه بردارد.

افراد پس از درمان بدریخت انگاری در درجه اول به انسانی دوست‌داشتنی‌تر برای خود تبدیل شده و پس از آن به دلیل حضور مثبت‌تر در روابط اجتماعی از سوی دیگران نیز بیشتر پذیرفته خواهند شد.

با بدریخت انگاری بدن خود چه کنم؟

اگر با توجه به اطلاعاتی که تاکنون نسبت به اختلال خودزشت پنداری به دست آوردید خود را فردی با این اختلال ارزیابی می‌کنید لازم است که این گام‌ها را برای کمک به خود بردارید:

• موضوع را با والدین یا هرکس دیگری که به رازداری و کمک او اعتماد دارید در میان بگذارید.
• برای پیدا کردن یک روان درمانگر متخصص در حوزه اختلالات وسواس فکری و عملی تحقیق و پرس و جو کنید.
• عزم خود را برای شرکت در جلسات رواندرمانی جزم نموده و در این مسیر از والدین، شریک عاطفی یا دوستان خود کمک بگیرید.
• بیشتر وقت خود را با افرادی بگذرانید که مدام به دنبال ایراد از بدن شما و دیگران نباشند.
• اگر احساس افسردگی می کنید حتما آن را با روان درمانگر خود در میان بگذارید.
• در صورت شروع درمان دارویی، نسخه پزشک را درست دنبال کنید.
• سعی کنید که با قرار گرفتن در موقعیت‌های جمعی و برقرای روابط اجتماعی بر ترس و اضطراب خود غلبه کنید.
• در طول مسیر درمان صبور بوده و تسلیم نشوید.

کلینیک روانشناسی چمان

ما در کلینیک مشاوره و روانشناسی چمان با ارائۀ خدمات درمانی توسط روان‌شناسان، روان‌درمان‌گران، و روان‌پزشکان متخصص در زمینۀ اختلالاتی چون بدریخت انگاری بدن می‌توانیم در این راه به شما کمک کرده و همراهتان باشیم.