تقویت مهارت گوش دادن: چطور بهتر گوش کنیم و بفهمیم؟

“شما نمی‌توانید واقعاً به کسی گوش دهید و هم زمان در حال انجام کار دیگری هم باشید!”

اسکات پِک نویسنده‌ی کتاب The Road Less Traveled

گوش دادن فعال روشی از گوش دادن است که شامل توجه کامل به حرف‌هایی است که طرف مقابل به شما می‌گوید با هدف اینکه گفته‌هایش توسط شما (شنونده) درک شوند.

مهارت گوش دادن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که در موقعیت‌های مختلف از اتاق روان‌شناس گرفته تا دنیای تجارت و کسب کار استفاده می‌شود.

اگر به طور موثر گوش ندهیم پیام و مفهوم واقعی را از دست می‌دهیم. مهارت گوش دادن الگویی از گوش دادن است که شما را به شکل مثبتی در مکالمه با شخصی دیگر درگیر نگه می‌دارد؛ گوش دادن فعال، فرآیند گوش دادن با دقت به شخص در حال صحبت است.

زمانی که بر مهارت‌ گوش دادن مسلط باشید، دیگران هنگام صحبت با شما حس شنیده‌ شدن و ارزشمندی می‌کنند. پایه و اساس یک مکالمه‌ موفق گوش دادن فعال است.

توانایی استفاده از گوش دادن موثر برای شادی و رضایت طولانی مدت زوج‌ها بسیار مهم است. یکی از رایج‌ترین شکایت‌های زوج‌ها از یکدیگر در جلسات زوج‌درمانی این است که به یکدیگر می‌گوید: «تو هیچ وقت به من گوش نمیدی!».

روان‌شناس Willard Harley ده مورد از رایج‌ترین نیازهای عاطفی افراد در رابطه‌ را شناسایی کرد که یکی از آنها «مکالمه‌ی صمیمی» بود. او این نیاز را بدین گونه توضیح داد، گفتگو برای آگاهی دادن یا سوال پرسیدن، صحبت درباره‌ موضوعات مورد علاقه‌ی هر دو طرف، و تمایل به گوش دادن به یکدیگر.

در ادامه به راه‌های تقویت مهارت گوش دادن و همچنین کارهایی که نباید هنگام گوش دادن انجام دهید، می‌پردازیم.

روش‌های تقویت مهارت گوش دادن

1. بدون هیچ‌گونه قضاوت کردن یا موضع گرفتن گوش دهید.

دیدگاه شخص را نسبت به موقعیت بیان شده درک کنید.

2. اجازه دهید حرف‌هایش را به پایان برساند و وسط حرف‌ او نپرید.

این مورد شامل دوره‌های کوتاه سکوت کردن می‌شود. ممکن است کمی نیاز به تمرین داشته باشید تا بفهمید چه مدت باید صبر کنید و پاسخ بدهید. اگر مطمئن نیستید، همیشه بهتر است کمی بیشتر صبر کرده و سکوت کنید، اینکار بهتر از سریع حرف زدن است. خیلی از مردم هنگام گوش دادن از سکوت کردن‌های طولانی بیزاری هستند و تصور می‌کنند مدام باید چیزی بگویند، اگر سریعتر از موعد صحبت کنید ممکن است رشته افکار شخص مقابل پاره شود. از برپا شدن سکوت نترسید. شما در جایگاه شنونده می‌توانید حتی به سکوت شخص مقابل هم گوش دهید.

3. نشان دهید که توجه‌تان متمرکز بر آنهاست. تماس چشمی برقرار کنید، زمانی که می‌خواهید نشان دهید به گفته‌ای علاقه‌ دارید کمی به سمت طرف مقابل خم شوید، هر شوخ طبعی را با لبخند پاسخ دهید.

4. برای چک کردن صحت چیزهایی که شنیدید، دوباره آنها را تکرار کنید.اگر مطمئن نیستید درست شنیدید دقیقاً از همان کلماتی که شخص استفاده کرده، استفاده کنید. معمولاً، بهتر است چیزی که گفته شده را دوباره به شخص برگردانید که به آن انعکاس محتوا می‌گویند. اینکار دو فایده دارد یک اینکه به شخص مقابل نشان می‌دهید که صحبت‌های او را دریافت‌ کرده‌اید و دوم اینکه اگر در این میان چیزی را درست متوجه نشده باشید فرصت اصلاح کردن آن را خواهید داشت.

5. سوال بپرسید.

اگر متوجه نشدید که گوینده سعی دارد چه بگوید سوال بپرسید، این مورد اغلب برای زمانی است که می‌خواهید پیام اصلی مکالمه را درک کنید.

6. خلاصه‌ کوتاهی از چیزی که شنیدید بیان کنید.

تا نشان دهید آنچه را گفته شده درک کردید. این همان انعکاس محتوا است علاوه بر محتوایی که شنیده‌اید میتوانید احساساتی که شنیده‌اید را نیز بیان کنید به عبارتی اگر میبینید طرف مقابل هنگام تعریف کردن موضوعی برافروخته است به این مورد که حتما عصبانی یا خشمگین شده است توجه کنید و این را به او هم بگویید. با اینکار با شخص همدلی نیز کرده‌اید.

7. گفتن تجربه مشابه

در وهله‌ی آخر، شاید بخواهید موقعیت مشابهی را که تجربه کرد‌ه‌اید یا نظر و دیدگاه‌تان را درباره‌ی موضوع به اشتراک بزارید. (دل به خواهی) توجه کنید که اینکار را بهتر است در انتهای صحبت‌های شخص مقابل انجام دهید.

بزرگترین مشکلی که در ارتباط برقرار کردن وجود دارد، این است که افراد گوش نمی‌دهند تا درک کنند بلکه گوش می‌دهند تا جواب دهند

استفان کاوی، نویسنده‌ی کتاب ۷ عادت مردمان موثر

برای تقویت مهارت گوش دادن پیشنهاد میکنیم دو ویدیو زیر را ببینید:

چه کارهایی در حین گوش دادن نباید انجام دهیم؟

۱. وسط جمله‌ نپرید

حتی اگر شخص گوینده مکث طولانی کرد، شما اول باید او را تشویق به کامل کردن جمله‌اش کنید.

۲. ارتباط چشمی برقرار نکردن

چندین بار قطع ارتباط چشمی نرمال و قابل انتظار است، اما قطع ارتباط چشمی به طور کلی نشان‌ دهنده‌ی توجه نکردن است.

۳. از گوینده بخواهید سریع‌تر حرف بزند

این مورد می‌تواند چالش برانگیز باشد، خصوصاً موقعی که گوینده تمام جز‌ئیات غیر مرتبط در داستان هم بازگو می‌کند. همه‌ی تلاشتان را بکنید مودبانه آنها را تشویق کنید سر اصل مطلب بروند.

۴. حواس‌تان توسط افکار و یا اتفاقات محیطی پرت شود و تمرکزتان را از دست بدهید

رویابافی در حین وانمود کردن به گوش دادن احتمالاً تنها منجر به خسته شدن گوینده می‌شود.

۵. زیادی تمرکز کردن بر جزئیات خاص

یا سوال پرسیدن درباره‌ جزئیات که شخص گوینده را از موضوع اصلی دور می‌کند.

۶. ناگهانی موضوع بحث را عوض کردن

این مورد شامل مداخله کردن در بحث با مضمون «یک چیزی شبیه به این برای من پیش اومده» هم می‌شود.

۷. شوخی کردن یا نظرات طعنه آمیز گفتن

که حواس را از موضوع اصلی پرت می‌کند. شوخی‌های‌تان را برای موقع دیگری نگه دارید.

همه‌ ما نیاز داریم توسط نزدیکان‌مان شنیده شویم، فارغ از اینکه درست می‌گوییم یا اشتباه. عواقب هر چه که باشند، فرآیند گوش دادن باعث می‌شود روابط‌‌مان با اشخاص به شکل مثبتی قوی‌تر شود.