چگونه با همسر وسواسی زندگی کنیم؟
اگرچه زندگی با همسر وسواسی انتخاب چندان امنی نیست و می‌تواند مشکلات بسیاری به همراه داشته باشد اما به این معنا نیست که نمی‌توان با یک فرد وسواسی زندگی کرد و راهی جز جدایی وجود ندارد. در این مقاله می‌خواهیم بدانیم که منظور از اختلال وسواس چیست؟
همسر وسواسی به چه کسی گفته می‌شود و اینکه چه راهکارهایی برای زندگی بهتر با یک فرد وسواسی وجود دارد؟
امروزه دیگر اختلال وسواس که در بین روانشناسان با عنوان اختصاری OCD شناخته می‌شود، اختلال ناشناخته‌ای برای عموم مردم نیست. هر کدام از ما اگر با کمی دقت به آدم‌های اطراف خود نگاه کنیم احتمالا شخصی را می‌شناسیم که نشانههایی از انواع وسواس را داشته باشد.
اما تفکر غالب در جامعه این است که اختلال وسواس تنها به نظافت و شستشوی افراطی محدود شده و فرد وسواسی کسی است که حساسیت غیر قابل کنترلی نسبت به تمیزی داشته باشد.
خوب است بدانیم که اینطور نیست و اختلال وسواس تنها به نظافت افراطی محدود نمی‌شود. در این بخش ابتدا به طور اجمالی به معرفی انواع وسواس پرداخته سپس بررسی می‌کنیم که زندگی با همسر وسواسی چه شرایطی در رابطه حاکم کرده و چه دشواری‌هایی به همراه دارد.
انواع اختلال وسواس فکری و عملی
اختلال وسواس اجباری (OCD)، یک وضعیت سلامت روانی است که از دو بخش وسواس و اجبار تشکیل می‌شود.
وسواس‌ها: این علائم شامل افکار یا نشخوارهای ذهنی مکرر و ناخواسته‌ای است که زندگی فرد را مختل کرده و تمرکز بر چیزهای دیگر را مشکل می‌سازد.
اجبارها: این علائم شامل اقدامات عملی و کارهایی است که فرد آن را به روشی خاص در پاسخ به یک وسواس فکری مدام تکرار می‌کند.
باید توجه داشته باشیم که وسواس فکری-عملی می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود و اینگونه نیست که بتوان یک سری افکار و اعمال کاملا مشخص را زیرگروه این اختلال قرار داد.
با این حال در منابع معتبر بین‌المللی تاکنون چهار دسته اصلی برای OCD در نظر گرفته شده که هر کدام از این موارد می‌تواند انشعاباتی بسیاری داشته باشد:
- وسواس تمیز کردن و آلودگی
- وسواس تقارن و نظم
- وسواس وارسی
- افکار مزاحم
وسواس و ازدواج
وقتی بخواهید اختلال وسواس فکری و عملی را با ازدواج ترکیب کرده و با یک فرد وسواسی زندگی کنید احتمالا با حجم گسترده‌ای از ترس‌ها و نگرانی‌های تکرار شونده رو به رو می‌‌شوید. از تشریفات زمان‌بر تا چک کردن مکرر قفل در و شستن بی‌پایان دست‌ها ، دیگر بخشی از زندگی روزمره شما خواهد بود که می‌تواند آرامش ذهنی و گرمی رابطه شما را تحت تاثیر قرار دهد.
اگرچه پذیرش اینکه همسر شما مبتلا به شکلی از OCD است می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد با این حال باید بدانید که راه گریزی برای این اتفاق نیست و انکار وضعیت موجود دردی را دوا نمی‌کند بلکه حمایت دلسوزانه شما و درمان به موقع می‌تواند علائم این اختلال مزمن را تا حد زیادی کاهش دهد.
بنابراین در گام نخست لازم است بدانیم که ازدواج با همسر وسواسی چه نشانههایی دارد و تکرار چه رفتارهایی می‌تواند زنگ خطر وجود اختلال وسواس در همسر باشد:
- اشتغال ساعات طولانی به اعمال ساده به شکلی غیرقابل توضیح و غیرمنطقی (مانند حمام، شستن دست‌ها، لباس پوشیدن و …)
- انجام دوباره و دوباره کارها
- تلاش بیش از حد برای دریافت اطمینان و زیر سوال بردن دائمی افکار و رفتار خود
- خود قضاوتی دائمی
- تاخیر همیشگی در به پایان رساندن کارهای ساده
- نگرانی و اشتغال فکری بیش از حد برای مسائل کوچک و بی‌اهمیت
- اختلال خواب
- اختلال خوراک
- اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص
- تحریک‌پذیری بالا و عدم توان تصمیم‌گیری
افراد مبتلا به OCD معمولا بیان می‌کنند که هرچه اعمال آن‌ها بیشتر مورد سرزنش و انتقاد قرار می‌گیرد به همان اندازه شدیدتر شده و قدرت آن‌ها بیشتر می‌شود.
بنابراین باید توجه داشته باشید که این علائم و ویژگی‌ها بخشی از مشکل روانی فرد بوده و نباید به آن‌ها به چشم ویژگی‌های شخصیتی او نگاه شود. تنها در این صورت است که می‌توانید به او و خودتان کمک کنید.
مشکلات ناشی از زندگی با همسر وسواسی
از مشاجره‌های کوچک گرفته تا اختلافات خانوادگی، هر رابطه‌ای دشواری‌های خود را دارد اما بدون شک زندگی مدام با یک فرد وسواسی مجموعه‌ای از عوامل آسیب‌زا و استرس‌آور را به همراه دارد که می‌تواند هر روز بهانه‌ای جدید برای شروع یک دعوا باشد.
در یک ازدواج و رابطه عاطفی این تنها شخص وسواسی نیست که شرایط دشوار و اضطراب غیرقابل کنترلی را تجربه می‌کند بلکه طرف مقابل نیز به عنوان زن یا شوهر او، ناراحتی روحی و اضطراب بسیاری را متحمل می‌شود.
اگر شریک زندگی شما یک فرد وسواسی است احتمالا با چالش‌های منحصر به فرد زیر روبه‌رو شده‌اید:
- استرس ناشی از غیر قابل پیش بینی بودن علائم OCD
- اضطراب ناشی از شروع ناگهانی علائم شریک زندگی در موقعیتی نامناسب
- فرسودگی و خستگی روانی ناشی از کمک به مدیریت تشریفات و همکاری در اجبارها با همسرتان
- نگرانی در خصوص روند پیشرفت بیماری و سلامتی همسرتان
- نگرانی در خصوص شیوه تربیتی فرزندان و سلامت روان آن‌ها به دلیل زندگی با یک والد وسواسی
- خستگی روانی و روان‌رنجوری ناشی از شنیدن و مدیریت افکار وسواسی همسرتان
راه های کنار آمدن با همسر وسواسی
شاید مهم‌ترین پرسش اکثر کسانی که نسبت به وجود اختلال وسواس فکری و عملی در همسر خود آگاه شده‌اند این است که حال چطور باید با او کنار بیاییم؟
چگونه می‌توان آسیب روانی و مشکلات ناشی از زندگی با فرد وسواسی را کاهش داد؟
ابتدا باید بگوییم که انتخاب یا عدم انتخاب ادامه زندگی با یک شخص مبتلا به وسواس کاملا به خود فرد بستگی دارد و هرکس می‌تواند با کمک گرفتن از یک روان‌درمانگر، مشاور فردی و یا شرکت در جلسات زوج درمانی تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد به بودن با همسر وسواسی خود علی رغم وجود این اختلال مزمن ادامه بدهد یا خیر.
در صورتی که جواب مثبت بوده و دو طرف تمایل به ادامه ازدواج خود داشته باشند آنگاه با رعایت یک سری اصول می‌توان شرایط را برای خود و همسر وسواسی تسهیل نمود به گونه‌ای که هر دو طرف سطحی از رضایتمندی را تجربه کنند.
در زندگی با همسر وسواسی ، حمایت و دوست داشتن او کاملا امکان‌پذیر است اما باید ظرفیت روانی آن را در خود ایجاد کرده و یاد بگیرید که چگونه به طور موثر با وسواس‌های فکری و اجبارهای عملی همسرتان برخورد کنید.
توجه داشته باشید که در اینجا منظور از برخورد کردن، کنار آمدن و تحمل نیست چرا که دندان روی جگر گذاشتن و تحمل کردن همراه با خشم، اضطراب و عدم رضایت در درازمدت می‌تواند موجب فرسودگی روانی شده و در نهایت زندگی را از هم بپاشاند.
در ادامه به برخی از راهکارها برای کمک به همسر وسواسی و حفظ آرامش روانی خود اشاره می‌کنیم:
پذیرش همراه با همدلی و عدم ترحم
گام نخست در زندگی با همسر وسواسی این است که اختلال او را بپذیریم چرا که رفتارها، افکار وسواسی و عکس‌العمل‌های غیرقابل پیش بینی او ممکن است همواره بر دوش شما سنگینی کرده و به طور بالقوه باعث رنجش در رابطه شود. بنابراین باید شروع به کسب آگاهی هرچه بیشتر در خصوص OCD نموده و همدلی و شقفت را جایگزین خشم و غم نمایید.
توجه داشته باشید که انکار شرایط موجود کمکی به تداوم رابطه با فرد وسواسی نمی‌کند. اگر به دنبال بهبود شرایط هستید باید با همسرتان در مورد این اختلال مزمن و عوارض آن بر زندگیتان گفتگو کنید.
می‌توانید به یک گروه پیشتیبان بیماران OCD پیوسته و در جلسات آن‌ها شرکت کنید و یا از طریق به اشتراک گذاری کتاب‌ها و مقالات معتبر با موضوع وسواس فکری و عملی به آگاهی هرچه بیشتر خود و همسرتان کمک کنید.
در اعمال وسواسی مشارکت نکنید
دیده شده که بسیاری از مردان و زنان در زندگی با همسر وسواسی پس از مدتی به تطبیق دادن خود با شرایط موجود روی آورده و به اصطلاح دل به دل تمام افکار و اعمال او می‌دهند. این کار در دراز مدت نه تنها کمک کننده نیست بلکه باعث تقویت اجبارها شده و همسر شما را از درمان دور می‌کند.
اگر خود را در حال مشارکت در تشریفات تکراری همسرتان و یا رفتارهای وسواسی او می‌بینید دست از ادامه این مشارکت بردارید. در مقابل با همسر خود در فضایی آرام وارد گفتگو شده و به او بگویید که دیگر در این فعالیت‌های وسواسی شرکت نخواهید کرد و او را برای کمک گرفتن از یک درمانگر تشویق کنید.
برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید:
مراقبت از خود را فراموش نکنید
وقتی در ارتباط عاطفی با یک فرد وسواسی هستید و با مشکلات این رابطه دست و پنجه نرم می‌کنید مهم است که از خودتان مراقبت کنید.
یادتان باشد که تنها وظیفه شما در زندگی وقف جسم و روحتان برای کمک به همسر نیست بلکه شما نیز باید از سلامت جسمی و آرامش روانی برخوردار باشید.
اطمینان حاصل کنید که زمانی برای استراحت، تفریح و دنبال کردن علائق خود دارید زیرا شما برای کمک موثر به یک همسر وسواسی به انرژی نیاز دارید.
وارد گفتگو موثر شوید
شریک عاطفی وسواسی خود را تشویق کنید که با شما در خصوص اختلال خود، تاثیری که بر او دارد و نیازهایش صحبت کند اما با او برای کنترل افکار و اعمالش وارد بحث منطقی و سرزنشگر نشوید.
اکثر کسانی که مبتلا به وسواس هستند نسبت به افراطی بودن اعمال و افکار خود آگاهی داشته و غیر منطقی بودن آن‌ها را در سطح آگاه خود درک می‌کنند اما توانایی روانشناختی لازم برای متوقف کردن آن‌ها را ندارند.
بنابراین لازم است که با همسر وسواسی خود وارد یک گفتگو همدلانه و موثر شده و به او اطمینان دهید که رنج‌هایش را درک می‌کنید سپس او را برای دریافت درمان و کمک از روان‌درمانگر تشویق و حمایت کنید.
به او اطمینان دهید که وسواس فکری و عملی یک اختلال رایج و قابل درمان است که جای خجالت و شرم ندارد.
صبور و حمایتگر باشید
رابطه عاطفی با شخص وسواسی نه تنها آسان نیست بلکه در ابتدا می‌تواند بسیار دشوار و غیر قابل کنترل به نظر برسد اما اگر به دنبال کمک به خود و همسرتان هستید باید سعی کنید که صبور باشید و عینک قضاوت را از چشمان خود بردارید. این رفتار شما کمک می‌کند تا همسر وسواسی بیشتر جذب درمان شود.
با توجه به اینکه ممکن است درمان در ابتدا روند کندی داشته باشد لازم است که از حفظ انگیزه همسر وسواسی خود مراقبت نموده و هر زمان که به فکر توقف درمان افتاد دستاورها و پیشرفتش را به او یادآوری کنید.
در نهایت لازم است بدانید که اختلال وسواس فکری و عملی در هر نوع و شدتی که باشد یک اختلال اضطرابی ساده و یا عادت تکرار شونده که تنها با گذر زمان و توصیه‌های مشاوره‌ای حل شود نبوده و برای درمان این بیماری مزمن و پیش رونده حتما باید از یک روان‌درمانگر مجرب و متخصص در حوزه وسواس کمک گرفته شود.
شرط اصلی کاهش عوارض ناشی از زندگی با همسر وسواسی و مدیریت رابطه، تشویق فرد برای دریافت درمان از یک روان‌درمانگر می‌باشد.
کلینیک روانشناسی چمان
ما در کلینیک مشاوره و روانشناسی چمان با ارائۀ خدمات درمانی توسط روانشناسان، روان‌درمان‌گران، و روان‌پزشکان متخصص در زمینه‌ی اختلالاتی چون وسواس می‌توانیم در این راه به شما کمک کرده و همراهتان باشیم.
ما از ساعت 8 تا 21 در کلینیک هستیم. برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی تماس بگیرید:
