اختلال هذیانی چیست؟
اختلالات هذیانی، که در گذشته اختلال پارانوئید یا بیماری هذیان نام داشت، یکی از بیماری‌های روانی جدی است و در مجموعه اختلالات روان‌پریشی طبقه‌بندی میشود. افراد مبتلا به اختلالات هذیانی نمی‌توانند واقعیت را از تصورات تمیز دهند. در این مقاله قصد داریم به صورت علمی و کامل به اختلالات هذیانی بپردازیم. اما قبلش لازم است کمی در مورد هزیان بنویسیم. با ما باشید…
هذیان‌ها، نشانه اصلی اختلالات هذیانی هستند. آنها باورهای سفت و سختی در یک زمینه دارند که درست نبوده و بر اساس واقعیت نیستند. اما این بدان معنا نیست که تمام انواع هذیان‌ها کاملاً غیرواقع‌بینانه می‌باشند.
گاهی هذیان‌ها شامل موقعیت‌هایی هستند که می‌توانند در زندگی واقعی رخ دهند مانند تحت تعقیب قرار گرفتن، مسموم شدن، فریب خوردن، و توطئه چیدن علیه‌شان.
این هذیان‌ها اغلب حاوی ادراک غلط یا برداشت اشتباه از یک موقعیت می‌باشند؛ اما در واقعیت، آن موقعیت خاص اصلاً حقیقت نداشته یا به شدت اغراق آمیز درک شده.
در مقابل هذیان‌های واقع‌گرایانه، هذیان‌های دیگری وجود دارند که هرگز نمی‌توانند در زندگی واقعی رخ دهند، مثل اینکه آنها موجودی شبیه‌سازی شده به دست فضایی‌ها هستند.
افراد مبتلا به اختلالات هذیانی، جدا از موضوع هذیان‌های‌شان، معمولاً می‌توانند در اجتماع حاضر شده و عملکردی عادی داشته باشند، آنها عمدتاً به شکل عجیب و غریب رفتار نمی‌کنند.
این مورد بر عکس دیگر اختلالات روان‌پریشی است، که در نشانه‌های‌شان هذیان‌هم حضور دارد.
اختلالات هذیانی بیشتر در سنین میانسالی تا پیری رخ می‌دهند و در زنان نسبت به مردان رایج‌تر می‌باشند.
انواع هذیان‌ها در اختلالات هذیانی
انواع مختلف هذیان بر اساس مضمون آنها دسته بندی شده‌اند:
هذیان اروتوماتیک (عاشقانه):
شخص باور دارد که کسی عاشق اوست و تلاش می‌کنند تا با آن شخص تماس برقرار کنند. معمولاً فرد مورد نظر آنها معروف و مشهور بوده و فردی مهم تلقی میشود. این نوع از هذیان ممکن است باعث شود مبتلایان اختلال هذیان شخص معروف را تعقیب کنند.
هذیان خود بزرگ بینی:
در این نوع هذیان، شخص احساس ارزشمندی، قدرت، و دانش بیش از حد دارد. آنها بر این باوراند که استعدادی خارق‌العاده دارند یا یک کشف بسیار مهم انجام داده‌اند.
هذیان حسادت:
مبتلایان اختلالات هذیانی، باور دارند همسر یا پارتنرشان به آنها خیانت می‌کند. آنها بر اساس شواهد مبهم به این استباط‌های غلط رسیده‌اند.
هذیان گزند و آسیب:
فرد باور دارد کسانی (یا یکی از نزدیکانش) در حال تعقیب اوست یا نقشه کشیده تا به او آسیب برساند. ممکن است فرد مبتلا به اختلال هذیانی بارها به پلیس شکایت کند.
هذیان جسمانی:
بر این باوراند که مشکلی پزشکی یا ضعف جسمانی دارند. هذیان می‌تواند مبتلایان را به جایی بکاشند که تصور کنند اختلالی جسمانی دارند مانند انگل.
هذیان مختلط:
افراد به دو یا تعداد بیشتری از انواع هذیان‌های ذکر شده مبتلا هستند.
علائم اختلال هذیان چیست؟
اختلالات هذیانی ممکن است از اختلال شخصیت پارانوئید که فرد قبلا به آن مبتلا شده، گسترش یابد.
نشانه‌های اختلالات هذیانی می‌توانند موارد زیر باشند:
- انواع هذیان‌هایی که ذکر شد
- تندخویی، عصبانیت، خلق پایین
- توهمات (دیدن، شنیدن،یا احساس کردن چیزهایی که وجود ندارند) مرتبط با هذیان‌های‌شان.
برای رزرو وقت روانشناسی بالینی با ما تماس بگیرید:
علل اختلال هذیان چه هستند؟
درست مثل خیلی از اختلالات روان‌پریشی دیگر، علت اصلی اختلالات هذیانی هنوز ناشناخته است. اما محققین در حال مطالعه این هستند که عوامل ژنتیکی، زیستی، محیطی، و روان‌شناختی چه نقشی در اختلال هذیان داشته و چه قدر احتمال ابتلا به این اختلال را بالا می‌برند.
ژنتیک:
اختلال هذیان در بین کسانی که اعضای خانواده‌شان اختلالات هذیانی یا اسکیزوفرنی داشته‌اند، بیشتر است؛ این حقیقت احتمال درگیری ژن‌ها را قوی‌تر می‌کند. روانشناسان بر این باور هستند که زمینۀ ژنتیکیِ ابتلا به اختلالات هذیانی هم مثل اکثر اختلالات روانی، از والدین به کودکان منتقل میشود.
زیستی:
محققین در حال مطالعه بر ارتباط بین ظهور نشانه‌های اختلالات هذیانی با اختلال در بخش‌هایی از کورتکس مغز، هستند. اگر آن نواحی از مغز که مربوط به ادراک و تفکر هستند عملکرد عادی نداشته باشند ممکن است نشانه‌های اختلال هذیانی ظاهر شوند؛ بین این دو ارتباطی وجود دارد.
محیطی/ روان‌شناختی:
شواهد حاکی از این هستند که استرس، ماشه چکان ابتلا به اختلالات هذیانی است. سوء مصرف الکل و مواد مخدر همچنین ممکن است نقشی داشته باشد.
افراد انزواطلب، مانند مهاجران یا آن دسته از افرادی که بینایی و شنوایی ضعیفی دارند، به احتمال بیشتری به اختلال هذیان مبتلا می‌شوند.
اختلال هذیان چگونه درمان میشود؟
درمان اختلال هذیان اکثراً شامل دارودرمانی و رواندرمانی میشود. درمان اختلالات هذیانی می‌تواند کمی سخت باشد، زیرا مبتلایان اغلب بینشی ضعیف دارند و نمی‌دانند که مشکل روان‌شناختی است.
مطالعات نشان می‌دهد نزدیک به نصف بیماران با مصرف دارو‌های ضدروان‌پریشی، حداقل پیشرفت‌های جزئی داشته‌اند.
۱. نسل دوم دارو‌های ضد روان‌پریشی
این سری از دارو‌هابا عوارض جانبی کمتر (نسبت به نسل اول) به درمان نشانه‌های اختلال هذیان کمک می‌کنند. آنها با انسداد گیرنده‌های دوپامین و سروتونین در مغز، کار خود را انجام می‌دهند. بر این باور هستند که سروتونین و دوپامیناز مواد شیمیایی مغز‌اند که در اختلالات هذیانی نقشی ایفا می‌کنند. دارو‌ها عبارتند از:
- آریپیپرازول (Abilify)
- آریپیپرازول لاروکسیل (Aristada)
- آسناپین (Saphris)
- برکسپیپرازول (Rexulti)
- کاریپرازین (Vraylar)
- کلوزاپین (Clozaril)
- ایلوپریدون (Fanapt)
- لوراسیدون (Latuda)
- پالیپریدون (Invega Sustenna)
- پالیپریدون پالمیتات (Invega Trinza)
برای رزرو وقت روانپزشکی تماس بگیرید:
۲. رواندرمانی
روان درمانی هم می‌تواند همراه با دارو درمانی انجام شود، برای اینکه به مبتلایان کمک کند تا بهتر استرس مرتبط با باورهای هذیانی و تاثیری که بر زندگی‌شان داشته را کنترل کنند و با آن کنار بیایند. رویکردهای روان درمانی مفید برای اختلال هذیان عبارتند از
- روان درمانی فردی می‌تواند به مبتلایان کمک کند تا افکار تحریف شده‌ی‌شان را تصحیح کنند.
- رویکرد شناختی-رفتاری (CBT) به فرد یاد می‌دهد تا الگوهای فکری و رفتاری که منجر به احساسات دردسرساز می‌شوند را تشخیص داده و تغییر دهند.
- خانواده درمانی به آن دسته از خانواده‌هایی که عزیزانشان به اختلال هذیان مبتلا شده کمک می کند، و آنها را قادر می‌سازد تا به فرد مبتلا یاری رسانند.
- کسانی که نشانه‌های شدید داشته و احتمال دارد به خود یا دیگران صدمه بزنند، بهتر است در صورت لزوم، در بیمارستان بستری شوند تا شرایط‌شان تثبیت شود.
هنوز راهی برای پیش‌گیری از اختلالات هذیانی یافت نشده. اما تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند تاثیرات آن را بر زندگی خود فرد، خانواده و دوستانش کمتر کند.
کلینیک روانشناسی چمان
با درمانشناسان چمان آشنا بشید:
سلام من از نطر روان پزشکی به اختلال هزیانی مبتلا هستم . اما خدمت محققینی که به دنبال کشف علت هستن عارض هستم .علت اصلی می تواند رفتارهای غیر مقول اطرافیان واتفاقات ودشمنیهای که منجر به در هم کوبیدن ذهن آدم باشد ایجاد شود
به عنوان کسی که تجربه زندگی با چنین بیماری رو داشتم باید بگم همین رفتارهای غیر معقول و اتفاقات و دشمنی هایی که اشاره میکنید تماما زاییده ذهن بیماره شما هست که اتفاقا هر چقدر اطرافیان تللاش میکنن به شما و امثال شما بفهمونن دارید اشتباه میکنید و دشمنی ای نیست متاسفانه بی فایدس و این یعنی همون گزند و آسیب…
معمولا چنین افرادی هیچوقت قبول نمیکنن که مشکل از خودشان هم هست و تماما دیگران را مقصر اصلی تمام رفتارهای غلط و آزاردهنده خودشان میدانند.
واقعا از خدا برای چنین افرادی طلب آرامش میکنم شاید در آرامش متوجه اشتباهاتشان شدند.