به تعداد صفات شخصیتی و عادات رفتاری هر کودک، نگرانی و دغدغه برای والدین وجود دارد. یکی از این دغدغه‌های پرتکرار رفتار با کودک خجالتی است. بسیاری از والدین با کمرو بودن و یا شاید حتی اجتماعی نبودن فرزند خردسال خود درگیر هستند و می‌خواهند بدانند که رفتار با کودک خجالتی چگونه است؟
حتی اگر پدر یا مادر کودکی خجالتی نباشیم احتمالا همه‌ی ما حداقل یکبار تجربه برخورد با همچین بچه‌هایی را داشته‌ایم. کودکانی که در یک مهمانی مدام پشت مادر خود پنهان می‌شوند و دادن هزار وعده و وعید رنگ و لعاب‌دار نمی‌تواند آن‌ها را راضی کند که دقایقی را در آغوش ما بگذرانند.
اما منظور از کودک خجالتی دقیقا چیست؟
اکثر مردم کلمات خجالتی، جمع‌گریز و درونگرا را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند در حالی این مفاهیم با یکدیگر متفاوت هستند. پیش از آنکه رفتار با بچه‌های خجالتی را بیاموزیم ابتدا باید آن‌ها را بشناسیم و اطمینان حاصل کنیم که فاصله گرفتن فرزند ما از جمع همسالان و غیر همسالانش دلیلی غیر از خجالتی بودن ندارد.
پس از پرداختن به مسئله کودک پرخاشگر اکنون در این محتوا از مجله روانشناختی چمان می‌خواهیم بدانیم که رفتار با کودک خجالتی چگونه است و ما به عنوان والدین، مراقبان اصلی یا مربیان یک کودک خجالتی چگونه می‌توانیم به او کمک کنیم تا این پیله ابریشمی را بشکافد و مانند یک پروانه سبک‌بال از زندگی اجتماعی خود لذت ببرد. کافیست ما را تا انتها دنبال کنید.
این ویدئوی آموزشی کوتاه را ببینید:
چگونه از اعتماد به نفس فرزندم مراقبت کنم؟
با کودک خجالتی چگونه رفتار کنیم؟
پیش از هر اقدامی ابتدا باید بدانیم که علت فاصله گرفتن کودک ما از دیگران و عدم تلاش جهت برقراری ارتباط موثر چیست. بر همین اساس بسیار اهمیت دارد که بدانیم فرزند خردسال ما زمانی که در جمع قرار می‌گیرد چه احساس یا بهتر بگوییم چه هیجانی را تجربه می‌کند.
یکی از حالت‌های ممکن این است که کودک در جمع مضطرب شده و این احساس تشویش را با پرخاشگری و بدرفتاری یا خجالت و کناره گرفتن بروز می‌دهد زیرا از قضاوت منفی دیگران می‌ترسد. همچنین وجود والدین سرزنشگر می‌تواند کودک را نسبت به انچه که هست مایوس نماید.
برخی از کودکان نگران طرد شدن هستند به همین دلیل از برقراری ارتباط اجتناب می‌کنند تا مانع تکرار احساس طرد شدن شوند.
بنابراین پیش از آنکه بدانیم رفتار با کودکان خجالتی چگونه است ابتدا باید مشکل فرزند خود را به درستی تشخیص دهیم و این تنها در مشورت با یک روانشناس حوزه کودک و نوجوان قابل انجام است زیرا کودکان به سطحی از بلوغ فکری و عاطفی نرسیده‌اند که بتوانند احساسات و افکار خود را به دقت توصیف کنند.
هر رفتار و هیجان کودک می‌تواند معنایی متفاوت از انچه که ما به ظاهر می‌بینیم داشته باشد. روانشناس کودک و مشاوره نوجوان مفسری آگاه نسبت به رفتار کودک خجالتی شماست!
برای مشاوره و رواندرمانی کودک خود، همراه شما هستیم.
با ما تماس بگیرید: 021 - 88652505 - 021 - 88652502
حال اگر پس از مشورت با روانشناس اگاه اطمینان یافتید که مشکل عدم برقراری ارتباط فرزند شما خجالتی بودن است می‌توانید در ارتباط با مشاور و روانشناس باتجربه به کودک خود کمک کنید که سد این خجالت را بشکند.
توجه داشته باشید که در بسیاری موارد خجالت کشیدن تنها یک ویژگی سطحی و گذرا نیست و نیاز به پیگیری جدی دارد.
کودکان خجالتی اغلب مواقع در برابر هرگونه تغییری مقاومت نشان داده و به دلیل عدم برقراری ارتباط صحیح و به موقع از رشد تحصیلی و پیشرفت در پرورش استعدادهای خود جا می‌مانند.
تنهایی، یکی دیگر از پیامدهای منفی خجالتی بودن است. بچه خجالتی، کودکی تنها در دنیای پراضطراب و انفرادی خویش است.
به یاد داشته باشید که بخش قابل توجهی از رشد روانی و مهارت اجتماعی کودکان به دنبال برقراری ارتباط با سایر افراد جامعه و به ویژه همسالان شکل می گیرد. بنابراین بچه خجالتی که دایره‌ای محصور به دور خود و والدینش کشیده است و هیچ غریبه یا آشنای دیگری را به درون این دایره‌ی امن راه نمی‌دهد احتمالا در رشد اجتماعی و روانی خود با مشکل مواجه شده و این تعارض در بزرگسالی نیز ادامه خواهد یافت.
مشکل خجالت امروز کودک شما می‌تواند تبدیل به درونگرایی مخرب در بزرگسالی گردد.
با این وجود به یاد داشته باشید که خجالتی بودن به خودی خود یک بیماری و اختلال نیست و شیوع این رفتار در کودکان خردسال بسیار زیاد است. اغلب بچه‌ها با گذشت زمان و به ویژه پس از ورود به مهد کودک و مدرسه تا حد زیادی خجالت را کنار گذشته و به عضوی فعال از اجتماع همسالان خود تبدیل می‌شوند اما برخی از آن‌ها همچنان از خجالتی بودن رنج می‌برند و مهارت‌های لازم برای مدیریت موقعیت‌های اجتماعی را یاد نمی‌گیرند.
در چنین شرایطی لازم است که والدین و روانشناسان کودک وارد عمل شده و با دنبال کردن شیوه صحیح رفتار با بچه خجالتی نیرو محرکه کودک برای شکوفا شدن باشند.
از جمله نکات قابل توجه این است که شما نباید هرگز به خاطر خجالتی بودن، فرزند خود را سرزنش کنید و یا از دیگران به این علت عذر بخواهید به خصوص اگر کودکتان شاهد رفتار شما هست. بسیاری از مردم از جمله مربیان و معلمان، خجالتی بودن را به درستی درک نمی‌کنند و آن را به عنوان یک اختلال شناسایی می‌کنند در حالی که همیشه اینطور نیست.
اگرچه در بسیاری از موارد این تفکر درست است که کودک خجالتی از اضطراب پنهان، خودپنداره ضعیف، اعتماد به نفس پایین و عزت نفس آسیب دیده رنج می‌برد اما چسباندن برچسب غیرعادی بودن به کودک کمکی نمی‌کند. تنها کافیست رفتار با کودک خجالتی را بیاموزیم.
بنابراین:
هرگز به دیگران این مجوز را ندهید که فرزند خجالتی شما را سرزنش و تحقیر کنند.
چرا کودک من خجالتی است؟
خجالتی بودن تنها مختص به کودکان نیست و بسیاری از ما بزرگسالانی را سراغ داریم که حتی در دوران میانسالی زندگی خود همچنان از خجالتی بودن رنج می‌برند. بنابراین می‌توان اینگونه ادعا کرد که کودک خجالتی امروز به احتمال قوی بزرگسال خجالتی فردا را شکل خواهد داد.
برای حل هر مشکلی ابتدا باید ریشه و علل ایجاد ان را بشناسیم. آب از کدام سرچشمه گل‌آلود شده است؟ کودک خجالتی معمولا محصول مجموعه‌ای از عوامل است. از جمله علل احتمالی کمرویی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ژنتیک:
صفات شخصیتی را می‌توان تا حد زیادی به ساختار ژنتیکی افراد و به ویژه آنچه که در سیستم درون روانی والدینشان می‌گذرد نسبت داد.
صفت شخصیتی:
نوزادانی که از همان ابتدا به دلایل ژنتیکی و تحت تاثیر عوامل محیطی بسیار حساس و زودرنج هستند به راحتی مرعوب دنیای به ظاهر ترسناک بیرون از آغوش مادر شده و به احتمال زیاد کودکانی خجالتی خواهند بود.
یادگیری:
کودکان بخش قابل توجهی از هر آنچه که هستند را از دنیای بیرون و به ویژه والدین خود یاد می‌گیرند. خجالتی بودن و عدم مشارکت فعال در دنیای اجتماعی می‌تواند رفتاری اموخته شده باشد. والدین خجالتی احتمالا چالش‌های رفتار با کودک خجالتی را خواهند داشت.
روابط خانوادگی:
به جرات می‌توان گفت که پس از ژنتیک، والدین و مراقبان بچه نقش اصلی را در تبدیل شدن او به یک فرد خجالتی دارند. پرورش سبک دلبستگی ناایمن می‌تواند منجر به اضطراب و مستعد شدن کودکان برای رفتار خجالتی شود. کودک زمانی به پدر یا مادر خود می‌چسبد که بارها با وحشت از دست دادن او مواجه شده باشد.
از سویی دیگر والدین به شدت محافظه‌‌کار یا وسواسی نیز دنیای بیرون را به عنوان اقیانوسی خطرناک برای کودک ترسیم می‌کنند که هرگونه تلاش برای شنا کردن در این اقیانوس می‌تواند خطر غرق شدن را به همراه داشته باشد.
فقدان تعامل اجتماعی:
کودکانی که در سال‌های ابتدایی زندگی خود به دلایل مختلف از دیگران جدا می‌افتند ممکن است مهارت‌های برقراری ارتباط اجتماعی را به درستی نیاموزند و تبدیل به کودک خجالتی شوند.
برای مشاوره و رواندرمانی کودک خود، همراه شما هستیم.
با ما تماس بگیرید: 021 - 88652505 - 021 - 88652502
ترس از شکست:
دریافت پذیرش اجتماعی یکی از نیازهای روانی تمام انسان‌ها از خردسالی تا بزرگسالی است. کودکانی که بارها فراتر از توانایی‌های خود تحت فشار قرار می‌گیرند و پس از شکست، احساس مخرب شرم را تجربه می‌کنند برای اجتناب از تکرار این احساسات منفی رو به خجالتی بودن و فاصله از دیگران می‌اورند.
انتقاد شدید:
والدین سرزنشگر احتمالا کودک خجالتی خواهند داشت. برای یک کودک خردسال بسیار حائز اهمیت است که از سوی خدایان زمینی زندگی خود یعنی پدر و مادر مورد پذیرش و تحسین قرار بگیرد.
۱۰ نکته در رفتار با کودک خجالتی
به عنوان والدین یک کودک کمرو باید ابتدا به درستی از سطح مشکل فرزند خود اگاهی یافته و از طریق مشورت با یک روانشناس کودک و نوجوان تکنیک‌های رفتار با کودک خجالتی را بیاموزید.
به یاد داشته باشید که شما به عنوان پدر، مادر یا مراقب اصلی کودک، نماینده‌ای تمام عیار از جهان بیرون در دنیای کوچک او هستید بنابراین رفتار شما می‌تواند به خجالتی بودن او دامن بزند و یا جسارت لازم برای کنش در جهان پیرامون را ایجاد کند.
در رفتار با کودک خجالتی این نکات را فراموش نکنید:
۱. به هیچ وجه به خود کودک برچسب خجالتی بودن نزنید و اجازه ندهید که دیگران نیز این برچسب را به او بزنند. هرگز در رفتار با کودک خجالتی او را سرزنش و تمسخر نکنید.
۲. هرگز کودک خود را با ترس و تنبیه مجبور به مشارکت در روابط اجتماعی یا صحبت در جمع نکنید.
۳. به کودکان خجالتی نگویید که اگر خجالت خود را کنار نگذارد او را دوست نخواهید داشت.
۴. کودکان خجالتی خود را با سایر همسالانشان در جمع که فعال و برونگرا هستند مقایسه نکنید.
۵. بچه‌های خجالتی را تشویق کنید تا در مورد دلایل گوشه‌گیری و کمرویی خود صحبت کند. در فضایی همراه با ارامش و امنیت از او بپرسید که وقتی خجالت می‌کشد چه احساسات و هیجاناتی را تجربه می‌کند.
۶. سعی کنید که رویدادها و موقعیت‌های تحریک کننده را شناسایی کنید. کودک خجالتی شما معمولا در چه شرایطی به شدت خجالت می‌کشد؟ آیا این کمرویی فقط در جمع بزرگسالان است یا در ارتباط با همسالان خود نیز اینگونه است؟
۷. در رفتار با کودک خجالتی تا حد ممکن حامی و همدل باشید.
۸. سعی کنید کودک را با خود همراه سازید. به فرزندتان بگویید که شما یک انسان کامل و بی‌نقص نیستید و در برخی مواقع خود نیز خجالت می‌کشید اما تلاش می‌کنید که بر این کمرویی پیروز شوید. اعتراف به خجالت کشیدن توسط شما ،احساس بهتری در کودک ایجاد نموده و اضطراب او را کاهش می‌دهد.
۹. اگر والدین کودکی کمرو هستید ابتدا باید خودتان کمرویی و خجالت را کنار بگذارید زیرا فرزندتان آیینه تمام نمایی از رفتار شما خواهند بود.
۱۰. خجالتی بودن کودک می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر احساس پذیرش و پیشرفت تحصیلی او داشته باشد. حس طرد شدن و جدا ماندن از همسالان از جمله پررنگ‌ترین مشکلات کودکان کمرو است بنابراین ضرورت دارد که خجالتی بودن فرزند خود را جدی بگیرید و با یک روانشناس حوزه کودک برای حل این چالش در ارتباط باشید.
کلینیک روانشناسی چمان
فرزندپروری سالم و ارتقاء سلامت روان کودکان یکی از اهداف اصلی کلینیک چمان است که در جهت تحقق این هدف تیمی مجرب و حرفه‌ای از متخصصین حوزه روانشناسی کودک و نوجوان را گرد هم آورده تا با به کارگیری جدیدترین رویکردهای درمانی در سطح بین‌المللی به حل مشکلات فرزندان شما بپردازد.
ما از ساعت 8 تا 21 در کلینیک هستیم. برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی تماس بگیرید:
